Leerlingen strafregels laten schrijven ouderwets? Het helpt nog steeds om gedrag te veranderen

Huiswerk niet gemaakt of boeken vergeten? Van sommige leraren moeten leerlingen dan een stapel strafregels schrijven. Wat leer je ze daar nou mee? In sommige situaties kunnen herhalende zinnen zeker bijdragen aan een verandering in gedrag, zeggen experts.

Een conrector op het Barlaeus Gymnasium in Amsterdam is groot voorstander van strafregels, vertelde ze vorige week in Het Parool. Die zouden namelijk heel goed werken. En daar blijkt ze gelijk in te hebben, al is niet iedereen fan.

Enthousiasme voor strafwerk

Want ook gepensioneerd orthopedagoog Astrid Boon ziet het nut in van strafregels. Ze schreef zelfs een boek over wanneer een schrijfstraf werkt.

Orthopedagoog Boon ging samen met leerlingen in gesprek om tot een juiste oplossing voor problematisch gedrag te komen. Strafregels vielen opvallend genoeg in de smaak. "Toen ik voorstelde of het kind honderd keer dezelfde zin wilde opschrijven, en dat vervolgens zou laten ondertekenen door zijn ouders, reageerde hij heel enthousiast. Ja, denk dat dat wel helpt!"

Grenzen stellen

Ook onderwijsdeskundige Sofie van de Waart ziet wel wat in strafregels. Het is belangrijk om grenzen te stellen, zegt ze. "Als je dat niet doet, worden kinderen juist grenzeloos."

"Het is heel goed voor kinderen om af en toe inperking te voelen, bijvoorbeeld door zoiets vervelends als strafregels schrijven", zegt ze. Van de Waart benadrukt wel dat belonen over het algemeen positiever werkt dan straffen. "Dat wil je eerst proberen natuurlijk."

Niet iedereen fan

"Problematisch gedrag corrigeer je door een kind te leren wat je wél graag wil zien", zegt ook orthopedagoog Carine Kielstra. Maar strafregels zijn volgens haar niet de manier om dat te bereiken. "Het heeft weinig zin. Het idee achter straf en strafregels is eigenlijk om iemand iets negatiefs te laten doen, iets herhalend, maar daar leert een kind niks van."

Volgens Kielstra is het belangrijk dat leerlingen iets leren van de consequenties van hun gedrag. "Stel, een kind heeft geen huiswerk gemaakt, dan is het belangrijk om te vragen waarom het niet is gelukt. Had de leerling te weinig tijd? Laat hem dan een weekplanning maken om te laten zien hoe het huiswerk daarin past. Zo leert een kind in het vervolg beter te plannen."

Voorbeeldzin

Besluit een leraar om een schrijfstraf op te leggen, dan moet zo'n 'strafzin' aan een aantal voorwaarden voldoen. Neem dit voorbeeld, zegt Boon: "Ik houd op met medeleerlingen bijnamen te geven, ook niet als grapje, want sommige leerlingen vinden dat niet leuk. Voortaan geef ik alleen in eigen vriendengroep bijnamen als ik zeker weet dat mensen dat leuk vinden."

Boon vindt deze zin heel geschikt, want zowel het onwenselijke gedrag staat erin beschreven, als een uitleg waarom dat gedrag onwenselijk is. Vervolgens draag je een helpende suggestie aan hoe je het gedrag kunt verbeteren en wat daar de voordelen van zijn.

Anderhalf uur

Dan is er ook de vraag hoe lang dat strafschrijven eigenlijk moet duren. Volwassenen kijken daar heel anders naar dan kinderen, vertelt Boon. "Als ik die vraag aan ouders stel, zeggen ze meestal dat een halfuur wel voldoende is. Stel je diezelfde vraag aan kinderen, dan roepen ze dat het pas indruk maakt als de strafregels een uur tot anderhalf uur van hun tijd roven."

Hoewel de meningen over strafregels uiteen lopen, zijn alle experts het er wel over eens dat de maatregel niet op iedere situatie toepasbaar is. Bij pestgedrag in de klas bijvoorbeeld, zijn andere maatregelen nodig.