Lachen om dieren in de dierentuin, je mag het gewoon blijven doen

In het tv-programma 'Het echte leven in de dierentuin' konden we gisteren zien dat de reuzenpanda's in het Ouwehands Dierenpark af en toe van dollen houden. Dat kan erg grappig zijn, toch houdt verzorgster Brenda haar lach voortaan in.

Het lachen zou namelijk belonend werken. "Jij lacht om het gedrag en dat vindt het dier leuk, dus dan gaat het dier ermee door. En daardoor heeft zij de regie over jou." Maar heeft een panda dat wel echt door en werkt het inderdaad ook belonend?

'Honden snappen lach van mens'

Als er één dier is dat dicht bij de mens staat en verlangt naar onze aandacht, dan is het wel de hond. Dierengedragsdeskundige Frans van der Helm vertelt dat honden mensen goed kunnen aanvoelen. "Honden die het lachen van de mens snappen, voelen zich beloond als ze toegelachen worden."

Van der Helm vertelt dat honden ook het verschil snappen met uitgelachen worden. "Dat vinden ze dan weer bedreigend. Honden zijn hier wel vrij uitzonderlijk in." Dat laatste komt omdat de hond al duizenden jaren met de mens samenleeft.

Beloning voor gedrag

Hoe zit het dan met andere dieren en voornamelijk: reuzenpanda's? Christiaan van der Hoeven, panda-expert bij het Wereld Natuur Fonds: "Als dieren een beloning krijgen, in de vorm van voedsel, dan is het bewezen dat ze reageren op jouw gedrag en dat ze daarop anticiperen."

Toch is Van der Hoeven sceptisch. "In dit geval van de panda's is het de vraag of er daadwerkelijk sprake was van een beloning voor hun gedrag."

'Mensen willen gezien worden door dieren'

Dierengedragsdeskundige Frans van der Helm draait het om. "Mensen vinden het zelf belonend om invloed te hebben op het gedrag van dieren. En ook om gezien te worden als toeschouwer. Toch is het zo dat veel dieren mensen helemaal niet zo interessant vinden. Je ziet in de dierentuin dat dieren bepaald gedrag vertonen en lol hebben, maar dat doen ze ook als er geen mensen staan te kijken."

Toch hebben mensen volgens Van der Helm het idee, dat als ze luid lachen om dieren, dat het ze dan een boost geeft om met hun baldadige gedrag of stoeien door te gaan. Van der Helm denkt niet dat het zo werkt.

Antropomorfisme

Toch hebben de verzorgsters van de panda het tafereel waargenomen. Hoe kan dat dan? Volgens Christiaan van der Hoeven is er wellicht sprake van antropomorfisme: het toedichten van menselijke emoties aan niet-menselijke wezens: "Dat is een echt een menselijke eigenschap en ook niet per definitie slecht. Maar het staat de wetenschap wel een beetje in de weg."

Dat komt volgens Van der Helm omdat wij mensen dieren heel graag willen begrijpen. "We dichten het dier dan eigenschappen toe die er niet zijn. Dus als zo'n panda aan het muiten is, dan ga je dus hem behandelen als een soort kind. En soms kan dat ook werken, zonder dat je het wetenschappelijk kunt aantonen. Maar soms is het ook proberen te verklaren, wat je eigenlijk niet verklaren kunt."