Kun je koeien zindelijk maken om uitstoot van ammoniak te verminderen? Die van boer Henk gaan netjes naar het koeientoilet

Dat een boer hard werkt, is geen verrassing. Maar boerenzoon Henk Hanskamp nam er nog een klus bij: het zindelijk maken van zijn koeien. En met succes. De zindelijke koe is mogelijk een oplossing voor het stikstofprobleem.

Koeien die niet meer van zich af poepen en plassen op elke willekeurig plek, maar zindelijk zijn. Het kan een oplossing zijn voor minder uitstoot van ammoniak, omdat je poep en plas kunt scheiden. Volgens wetenschappers van de Wageningen Universiteit is het een oplossing die werkt.

Gewoontedieren

Duitse en Nieuw-Zeelandse onderzoekers is het gelukt om koeien zindelijk te maken, maar de Nederlandse boerenzoon Henk Hanskamp is er ook al zo'n 5 à 6 jaar mee bezig. "Het is een gewoontedier, maar geen zindelijk dier", vertelt Henk. "We hebben allerlei proeven gedaan om het voor elkaar te krijgen. Ook dingen die niet werkten, zoals het belonen na een plasje. Maar dat kregen we niet voor elkaar."

Uiteindelijk ontwikkelde Henk het koeientoilet. "Zo pakken we het stikstofprobleem echt bij de bron aan. Omdat we urine niet meer met mest in contact laten komen, ontstaat er geen ammoniak en hoeven we het ook niet op te lossen."

40 procent

Een koe gaat bij boer Henk aan een soort hek staan waar eten voor haar ligt. "Ze gaat eten, lekkere brokjes, en daarna komt er een toiletje net boven de uier. Het toilet raakt de uier even aan en wrijft over de uier en met dat reflex doen heel veel koeien een plasje."

"Dat werkt net zoals bij moederpoezen die zo meteen urine oplikt van de jonge kittens om het nest schoon te houden. Dat werkt dus ook bij een koe en dat hebben we geautomatiseerd. Zo vangen we heel wat liters urine op."

Jonge kalfjes

Henk heeft net een tussenuitslag van een onderzoek van de Wageningen Universiteit gekregen. "En de eerste resultaten zeggen dus dat er op deze manier 40 procent minder ammoniak-uitstoot is uit de melkveehouderij. En dit kunnen we in bestaande stallen toepassen", zegt Henk.

Duitse diergedragswetenschappers proberen hele jonge dieren zindelijk te maken. Door te straffen als er niet op de juiste plek wordt geplast en te belonen als dat wel gebeurt. "Dat doen ze met een heel jong kalfje. Blijkbaar hebben zij 11 van de 16 kalfjes dat kunnen aanleren. Dat is voor ons interessant. Om te kijken wat we daarvan kunnen leren."

Vrijwillig

Maar wat de Duitse diergedragswetenschappers doen, is wel heel anders dan wat Henk doet. "Bij ons is het puur vrijwillig. Wij doen niet aan slaan of wat dan ook. We maken gebruik van de natuurlijke reflex van de koe. En de plas spettert nu ook niet meer tegen de benen aan. De koe is vooral lekker bezig met herkauwen en ondervindt er geen hinder van."

Boer Henk gaat ervan uit dat die 40 procent die nu minder wordt uitgestoten nog verder omhoog gaat. "Want de manier waarop wij de mest weer uitrijden op het land, is nog niet berekend. En we gaan het koeientoilet natuurlijk ook verder doorontwikkelen." Je moet er maar opkomen. "Ja, het is gezeik", sluit Henk grappend af.