Klokkenluiders: toezicht op dierenmishandeling schiet tekort, angstcultuur binnen NVWA

Dierenartsen en inspecteurs van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) die willen optreden tegen dierenmishandeling in de vee- en vleessector voelen zich tegengewerkt. Wie kritiek levert riskeert ontslag.

Dat zeggen klokkenluiders binnen de NVWA tegen EenVandaag. Volgens hen is er ruim drie jaar na een vernietigend rapport over misstanden in de vee- en vleessector weinig veranderd.

Dierenartsen en inspecteurs

EenVandaag sprak de afgelopen maanden met werknemers, oud-werknemers en andere betrokkenen rond de toezichthouder. Het gaat onder meer om dierenartsen en inspecteurs van speciale teams dierenwelzijn. Zij moeten toezicht houden op de omgang met dieren bij veehouders, tijdens het transport en in slachthuizen. Maar medewerkers vinden dat het toezicht niet goed functioneert.

Als voorbeeld noemen ze veehouders die structureel slecht voor hun dieren zorgen. Beesten krijgen bijvoorbeeld niet de medische zorg die ze nodig hebben, staan in te krappe hokken of in hun eigen mest of ze krijgen geen water of beschimmeld voer. Volgens NVWA'ers is het "dweilen met de kraan open". De dienst constateert soms jarenlang dezelfde overtredingen, zonder dat er daadwerkelijk wordt ingegrepen.

Wrak vee

Ook vertellen meerdere NVWA'ers over de aanvoer van 'wrak' vee naar slachthuizen. Het gaat veelal om afgemolken melkkoeien, die er zo slecht aan toe zijn dat ze niet vervoerd mogen worden. Toch gaan de beesten naar de slacht.

"Vorige week heb ik nog een koe bij een slachthuis gezien die absoluut niet transportwaardig was", aldus een van de NVWA'ers. "Het dier was ernstig kreupel. Het werd ons onmogelijk gemaakt daarop te handhaven." Een ander zegt: "Ik kan bevestigen dat een paar maanden geleden veel rot vee naar een slachthuis ging. Handelaren en transporteurs seinen elkaar in waar een strenge dierenarts staat en waar een soepele. En als daar strengere inspecties komen, dan gaan de transporten weer ergens anders naartoe."

Inspecteurs die willen optreden tegen overtredingen voelen zich tegengewerkt. Ze komen in discussie met hun leidinggevenden, of worden zelfs teruggefloten. Overtreders ontspringen daardoor volgens hen de dans. "Er is een breed gevoel dat mensen worden beperkt in hun handhavend werk", aldus een NVWA'er, die de dienst recent gefrustreerd verliet.

Een ander vult aan: "Ik vraag me tegenwoordig steeds vaker af: zijn wij als NVWA nog wel van het dierenwelzijn? Ik heb de indruk dat er andere machten spelen, die er voor zorgen dat wij als NVWA toch meer van het ministerie van Landbouw zijn, of van de veehouderij? Dat is impliciet aanwezig. Er hangen mensen aan de wagen, die staan met de hakken in het zand om ons tegen te werken."

Angst

Alle medewerkers en oud-medewerkers van de NVWA wilden uit angst voor represailles alleen anoniem met EenVandaag praten. Volgens hen worden werknemers die zich openlijk kritisch uitlaten op het matje geroepen of zelfs ontslagen. Zo werd eind vorig jaar een teamleider Dierenwelzijn geschorst, maar dat werd door de rechter teruggedraaid die de NVWA betichtte van slecht werkgeverschap. De bewuste teamleider heeft kort daarna alsnog zelf ontslag genomen.

Vakbond FNV herkent de geluiden. "Wij krijgen heel veel signalen binnen dat medewerkers zaken willen melden, maar niet durven en dat neemt toe", zegt vakbondsbestuurder Mieke van Vliet. "Dat heeft te maken met zaken als wegpesten, intimidatie. En waarom? Omdat ze bevindingen doen als inspecteur die de dienst niet wil horen. Omdat ze te streng optreden of omdat het bedrijfsleven dat liever niet wil." Van Vliet zegt meer dan tien recente zaken te kennen van NVWA'ers die op een zijspoor zijn gezet.

'Kan niet de bedoeling zijn'

Inspecteur-generaal Gerard Bakker, de hoogste baas van de NVWA, zegt tegen EenVandaag de verhalen van de klokkenluiders te betreuren. "Dat mensen zich tegengewerkt voelen herken ik niet. Dit is niet representatief voor de hele organisatie, dit speelt binnen de teams dierenwelzijn. Maar ik betreur dat deze mensen het gevoel hebben dat ze tegengewerkt worden, dat kan niet de bedoeling zijn."

Bakker zegt te werken aan versterking van het toezicht, maar hij ontkent dat er wordt weggekeken. "Bedrijven zijn zelf verantwoordelijk om op een goede manier met dieren om te gaan. Waar ze dat niet doen, en wij zien dat, dan grijpen we in."