Kans op natuurbranden in Nederland steeds groter, brandweer slaat alarm: 'Risico wordt niet serieus genomen'

Je zou het niet zeggen, als je deze natte zomer ziet. Maar in de toekomst krijgen we te maken met meer natuurbranden in Nederland door klimaatverandering. En als we niet snel handelen zullen die branden mensenlevens kosten, waarschuwen deskundigen.

We kennen ze vooral uit Zuid-Europa: onbeheersbare natuurbranden. Maar volgens Edwin Kok, coördinator natuurbranden bij de brandweer, is het een kwestie van tijd tot we er ook hier mee te maken krijgen. "We gaan natuurlijk in de toekomst te maken krijgen met langere periodes van droogte", vertelt hij. "Die zorgen ervoor dat er meer natuurbranden zullen zijn. En dat de kans ook wel groot is dat die intenser zijn."

Geen vuurcultuur

Toch lijken we ons te weinig bewust van dat gevaar, vindt onderzoeker Cathelijne Stoof. Ze doet namens de Universiteit Wageningen onderzoek naar natuurbranden en vertelt dat veel mensen niet weten wat ze moeten doen om ervoor te zorgen dat zij geen brand veroorzaken. "Ze weten niet wat ze moeten doen als er een brand uitbreekt. En ze weten ook niet hoe ze hun huis er zoveel mogelijk tegen kunnen beschermen. Wij hebben geen vuurcultuur."

"Dat was vroeger anders," gaat Stoof verder. "We hadden een integrale aanpak met allemaal verschillende actoren die samen het natuurbrandrisico beheersten. Het ging over het bestrijden van branden, maar voornamelijk over preventie, over voorlichting, over educatie en over detectie van branden."

'Het wordt lastiger voor de brandweer'

"En dat is men vergeten. Natuurbrandrisico wordt nu niet serieus genomen in Nederland", merkt de onderzoeker op. Kok is het hiermee eens, volgens de coördinator zien de we ernst van de zaak niet in omdat we te veel leunen op de brandweer.

"In Nederland zijn we gewend aan dat de brandweer bij een natuurbrand komt en die brand heel snel blust", zegt Kok. "En dat is in het verleden ook bijna altijd goed gegaan. Alleen juist met de effecten die we van klimaatverandering gaan zien, met meer en intensere branden, wordt het wel lastiger voor de brandweer."

Geen evacuatieplannen

Dat blijkt ook als wij een rondgang doen op de Veluwe. Iedere zomer overnachten meer dan 2 miljoen toeristen in het natuurgebied. We belden een aantal campings en vakantieparken, en sommigen blijken geen evacuatieplan te hebben: "Wij hebben maar één toegangsweg, dus die moeten mensen dan gebruiken," zegt een campingeigenaar.

Stoof noemt zelfs verzorgingstehuizen en gevangenissen als voorbeeld van plekken die soms niet voorbereid zijn op een mogelijke natuurbrand: "Je wil dat er voor dat soort kwetsbare locaties een plan is. Dat de mensen die er zijn, weten wat ze moeten doen. Die informatie moet van tevoren gegeven worden, maar dat gebeurt nu niet."

Eigen verantwoordelijkheid

De brandweer vindt dat mensen meer hun eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. "Wij kunnen het niet alleen. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid", zegt Kok. "Ik vraag me af of mensen die een huis aan de bosrand hebben, weten dat ze geen takken op het dak moeten laten groeien. Dat ze af en toe eens hun goot met droge bladeren leeg moeten halen en dat ze weten waar ze naartoe kunnen vluchten. Als brandweer kunnen wij dat niet doen."

Stoof legt de schuld juist bij de overheid. "Je kan naar de mensen kijken, maar je kan ook zeggen dat we het als land niet goed hebben geregeld", merkt ze op. "We kunnen niet verwachten dat mensen weten wat ze moeten doen als ze niet op school leren dat we natuurbranden hebben en hoe je moet handelen. Er zijn geen voorlichtingscampagnes. En dan zijn er altijd mensen die zeggen, 'het loopt niet zo'n vaart'. Maar zo'n vaart kan het wel lopen."