Kan Rutte zichzelf als leider opnieuw uitvinden? 'Hij heeft het al meerdere keren gedaan'

Demissionair premier Rutte vertelt maandagavond in Nieuwsuur hoe hij de Haagse bestuurscultuur wil verbeteren. Daarbij moet hij vooral naar zichzelf kijken en naar hoe hij zichzelf opnieuw als leider kan neerzetten, denkt politicoloog Julia Wouters.

"Ik had hem ook geadviseerd het zo te doen. Als je er slecht voor staat, moet je een open vlucht naar voren nemen en een open interview geven. Liefst een-op-een en met een journalist die als kritisch bekendstaat. En dan moet je sorry zeggen", zegt Wouters. Ze was jarenlang politiek adviseur van PvdA-leider Lodewijk Asscher.

Mark Rutte

En sorry zeggen? Dat kan Rutte als de beste, weet Wouters. Hij heeft het ook al vaak gedaan. "Hij gaat vanavond veel reflectie tonen. Iedereen die Rutte kent, weet dat hij goed kan praten over wat hij geleerd heeft, welke fouten hij heeft gemaakt en wat hij anders kan doen. Waarom zoveel dichtgemetselde akkoorden? Zoveel zij-overleg? Ik vermoed dat hij daarop de nadruk gaat leggen."

Wouters vraagt zich af of Rutte er toe in staat is om zichzelf echt opnieuw uit te vinden. "Hij zal wel moeten. Maar is het echt een nieuwe versie van zichzelf? Er is al eerder veel kritiek geweest op de beeldvorming. Dat dat belangrijker is dan wat er echt aan de hand is."

Zichzelf opnieuw uitvinden

"Er zijn vast dingen die anders gaan in de periode die eraan komt. Maar als het moeilijk en spannend wordt, lukt het hem dan die nieuwe versie overeind te houden? Of vervalt hij dan weer in het oude marionettenspel?", vraagt Wouters zich af.

"Als er iemand van de macht houdt, is het Rutte. En als iemand compromissen kan sluiten, is het Rutte. Hij is een opportunist én hij heeft zichzelf ook meerdere malen opnieuw uitgevonden. Als je naar debatten van vroeger kijkt, is het soms alsof hij met zichzelf in debat is."

Regeren

Dat Rutte de nieuwe bestuurscultuur vanavond op televisie tentoon spreidt en niet in de Tweede Kamer is op z'n minst opmerkelijk te noemen. Wouters blijft het een slimme zet vinden.

"Rutte is nog altijd stabiel in de peilingen. Hij heeft dus wel een kans om zichzelf opnieuw uit te vinden. Daarom moet hij vanavond contact leggen met de mensen. Als hij dat doet, kunnen de fracties in Den Haag zich niet langer permitteren om moeilijk te doen. Want mensen willen dat ze weer aan de slag gaan."

Hulp van buitenaf

Bij een reorganisatie of verandering van een bedrijfscultuur is hulp van buitenaf heel nuttig, zegt Egon Hoppe, expert reorganisaties bij Deloitte Human Capital en oud-generaal bij defensie. "Zeker als je het met dezelfde ploeg gaat doen, dan is het lastiger om zonder begeleiding van buiten een nieuw ritme en nieuwe manier van doen te ontwikkelen."

"Een belangrijk element bij cultuurverandering is ook dat je dat lang blijft volhouden. Dus dat je nieuw gedrag gaat creëren. Dan moet je minimaal denken aan termijnen van een half jaar, 1 jaar of 2 jaar", zegt Hoppe.

Tips

Het is Hoppe zelf wel eens niet gelukt om een verandering te weeg te brengen, vertelt hij. "Als tijdens de verandering de koers weer opnieuw verlegd wordt, bijvoorbeeld. Of als er te weinig uithoudingsvermogen was om niet alleen te beginnen, maar het ook af te maken."

Hoppe heeft twee tips voor Rutte: "Twee elementen vanuit een militaire achtergrond zouden kunnen werken. Ten eerste wordt in een militaire operatie het doel en het waarom heel duidelijk geformuleerd en daarnaast is het heel belangrijk dat je hele sterke en robuuste teams maakt, waarmee je de strijd aankan."