Jurist Viruswaarheid vindt dat overheid is voorgetrokken bij snelheid van spoedappèl avondklok, maar volgens experts klopt dat niet

Op het nippertje bleef de avondklok gisteravond behouden. De snelheid van het juridische proces deed wenkbrauwen fronsen. Werd de overheid voorgetrokken? Volgens experts is dat niet zo, maar verdienen de rechters hiermee niet de schoonheidsprijs.

Na het wraken van het hof in Den Haag sprak Jeroen Pols, jurist van Viruswaarheid, zijn verontwaardiging uit over de snelheid waarmee de staat een spoedappèl kreeg. Hij had zelf voor een andere zaak een spoedappèl (een hoger beroep na een kort geding) ingediend en krijgt pas half april een zitting. De staat kreeg die gisteren na vier uur al. Pols vindt het voortrekkerij.

Voorzitter was 'zeer onhandig'

"Ik begrijp het gevoel van Pols heel goed. Hij moet maanden wachten en de staat drukt op het gaspedaal en zit binnen een paar uur bij een appèl-rechter. Dat maakt geen prettige indruk, dat ben ik met hem eens", zegt Jan Brouwer, hoogleraar algemene rechtswetenschap.

Het gerechtshof in Den Haag maakte volgens hem geen goede reclame voor zichzelf gisteren. "Dat ze de schoonheidsprijs niet verdienen, is zacht uitgedrukt." De voorzitter van het hof, mr. Marie-Anne Tan- de Sonnaville, pakte Viruswaarheid hard aan door ze het zwijgen op te leggen. "Zeer onhandig", zegt Brouwer.

Belang overheid

"Je moet ze de indruk geven dat ze gehoord worden. Op het besluit maakt het niets uit, maar wel voor het vertrouwen", zegt Philip Langbroek van de Universiteit Utrecht. Ook andere juridische experts wijzen op de onhandige manier van opereren, maar benadrukken dat er geen sprake is van voortrekkerij van de staat.

"Het is niet heel gek wat er gebeurde", oordeelt Jurgen de Poorter, hoogleraar bestuurs- en bestuursprocesrecht in Tilburg. Het draait hier om een groot belang en niet om het voortrekken van de overheid. Door nog voor 21.00 uur de avondklok weer in te laten gaan, werd het jojo-effect voorkomen.

Particulieren krijgen ook spoed

Brouwer zegt dat het ook gebeurt dat particulieren snel een spoedzitting voor elkaar krijgen. "Het is echt niet uniek voor de staat. Ik gebruik in mijn colleges altijd een voorbeeld van jaren geleden. Toen wilde het COC demonstreren en dat werd tegengehouden. Twee uur later stonden ze voor een kort geding-rechter."

Gevallen waarbij ook altijd snel gehandeld wordt, zijn huisuitzettingen, zegt Martine Honee, persraadsheer bij het gerechtshof in Den Haag waar de zaak rondom de avondklok zich afspeelde. Het draait allemaal om het begrip 'onomkeerbaarheid', legt ze uit. "Als het uitstellen van de uitspraak betekent dat er in de tussentijd onomkeerbare zaken gebeuren, dan handelen we sneller, zoals bij huisuitzettingen. Anders is de zitting zelf mosterd na de maaltijd, want die gevolgen zijn dan al ingetreden."

Vaker paar dagen

Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuurrecht, bevestigt dat. "Er is geen sprake van ongelijke behandeling. Het hof weegt de spoedeisendheid, die kan voor partijen verschillend liggen. Er dreigden hier onomkeerbare gevolgen."

Persraadsheer Honee erkent wel dat een spoedappèl dat de zelfde dag nog voorkomt, zoals gisteren bij de avondklok, wel uitzonderlijk is. Het komt vaker voor dat het om enkele dagen gaat.

Ook niet een klein beetje?

Brouwer gelooft wel het mogelijk is dat het hof gevoeliger is voor pleidooien van de landsadvocaat namens de staat dan die van een particulier. "Het mag niet zo zijn, maar niets menselijks is de rechterlijke macht vreemds. Daarbij betreft het belang van de staat doorgaans veel mensen. Dus is het altijd zwaarwegend, zou je kunnen zeggen."

"Nee, dat is niet waar, nee, nee", reageert Honee als door een wesp gestoken op deze suggestie van hoogleraar Brouwer. "Als een hele grote groep ergens acuut door wordt getroffen dan zal het spoedeisend zijn, maar als maar een persoon acuut wordt getroffen dan is het voor ons net zo goed spoedeisend. Aantallen spelen geen rol. Kijk maar naar de uitspraken. De staat wordt ook vaak in het ongelijk gesteld."