'Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met kinderen laten zien dat het ook anders kan'

Een lesmethode over seksualiteit en genderdiversiteit voor kinderen in groep 3? COC Nederland kreeg nogal wat kritiek toen het plan werd gepresenteerd. Toch valt er wel degelijk iets voor te zeggen, al moet je er wel voorzichtig mee zijn.

"Goed dat er meer aandacht voor komt", vindt onderzoeker en docent pedagogiek Tessa Kaufman aan de Universiteit Utrecht. "Zolang je ze niet vraagt om uit de kast te komen."

Verzoek van scholen

2 weken geleden maakte LHBTI+-belangenorganisatie COC Nederland bekend te werken aan een lesmethode om kinderen in de groepen 3 tot en met 6 meer voorlichting te geven over seksuele en genderdiversiteit.

De organisatie kreeg het verzoek van scholen om een algehele methode te ontwikkelen. "Docenten willen er aandacht aan besteden, maar weten nog niet goed hoe", zegt Philip Tijsma van COC Nederland.

Meer aanbod

De weinige lessen over het onderwerp zijn nu te verschillend, zegt Tijsma. "Er zijn wat losse initiatieven en lespakketten, waarbij kinderen op een speelse en laagdrempelige manier kennismaken met seksuele oriëntatie en genderidentiteit."

"Vanuit docenten kwam de vraag of er naast deze initiatieven meer aanbod zou kunnen komen voor het hele jaar door. Daar willen wij in voorzien."

Ophef

Op LinkedIn deed COC Nederland een oproep aan docenten in het basisonderwijs om mee te denken over de plannen. Dat was tegen het verkeerde been van critici.

Volgens hen zou je kinderen op het basisonderwijs nog helemaal niet met genderidentiteit moeten 'belasten', omdat zij daar op die leeftijd nog niet mee bezig zijn. De seksuele en genderidentiteit vormt zich namelijk pas in de tienerjaren.

'Nooit te vroeg'

Ook vinden critici dat het niet aan scholen is om te bepalen wat ze hun kinderen over dit onderwerp willen vertellen. Tijsma snapt de ophef niet goed: "Volgens mij is het nooit te vroeg om kinderen te leren dat er verschillen zijn en dat dat oké is."

"Juist het feit dat er ophef ontstaat over onze plannen, laat zien dat voorlichting nog altijd nodig is."

'Homo' meest gebruikte scheldwoord

Onderzoeker en docent pedagogiek aan de Universiteit Utrecht, Tessa Kaufman, doet onderzoek naar seksuele en genderdiversiteit in het onderwijs. Zij snapt waar de plannen van COC Nederland vandaan komen.

"Op basisscholen is 'homo' nog altijd het meest gebruikte scheldwoord. En we zien dat kinderen die zich anders gedragen dan 'de norm' voor jongens en meisjes vaker worden gepest. Ook op die leeftijd valt zeker wat te winnen."

'Sturend en schadelijk'

Wel moeten basisscholen heel voorzichtig zijn met hoe zij lessen over seksuele oriëntatie en genderidentiteit vormgeven, omdat kinderen hier nog niet expliciet mee bezig zijn, zegt Kaufman.

"Vragen naar hun ervaringen over de mensen om hen heen is prima. Maar het wordt ingewikkeld als je op die leeftijd kinderen vraagt naar hun eigen seksuele oriëntatie. Dat stukje identiteit vormt zich pas bij tieners. Daar op die leeftijd naar vragen is te sturend en schadelijk."

'Laten zien dat het anders kan'

Toch kun je niet vroeg genoeg beginnen met kinderen laten zien dat het ook anders kan, zegt Kaufman. "We leren kinderen al de hele dag wat jongens en meisjes kenmerkt. Kinderen gedragen zich naar wat ze meekrijgen. Dat zou je kunnen verbreken door diversiteit in seksualiteit of gender te normaliseren in lespakketten."

Zo leer je kinderen twee dingen, legt de universitair docent uit. "Ten eerste leer je ze nu en later mensen die afwijken van 'de norm' te accepteren. Ten tweede leer je kinderen dat ze zich later mogen vormen hoe ze willen. Dat kan sommige kinderen helpen bij de vorming van hun eigen identiteit in hun tienerjaren."

Inclusiever curriculum

Hoe je lessen in het basisonderwijs dan moet invullen? "Met een inclusiever curriculum. Een boekje voorlezen waarbij de koning verliefd wordt op een andere koning of gebruikmaken van niet-stereotyperende voorbeelden in lesboeken. Dat mama werkt en papa kookt, bijvoorbeeld."

En het kan nog subtieler: "Dat je als docent niet meer naar papa of mama vraagt, maar naar 'een van de ouders'. Het zijn allemaal manieren om kinderen aan te leren dat het ook anders kan en dat dat mag."

Belevingswereld

Tijsma van COC Nederland benadrukt dat het belangrijkste is dat de lespakketten passen bij de belevingswereld van kinderen.

"Vertellen dat het niet raar is als Pietje met poppen speelt en Eva met een voetbal. Door hier meer voorlichting over te geven, zorg je ervoor dat meer kinderen zich veiliger voelen in de klas."

Rumoer

Wanneer de lespakketten van COC Nederland klaar zijn is nog niet bekend. "Maar ik kan me niet voorstellen dat er rumoer ontstaat", benadrukt Tijsma.

"Als een juf of meester kinderen een boek voorleest over een koning die verliefd wordt op een prinses met rood, paars of bruin haar, maakt dat toch ook niet uit? Waarom zou dat in het geval van een koning die verliefd is op een andere koning ineens anders zijn?"