Is het verwijderen van desinformatie effectief? 'Mensen weerbaarder maken is beter'

Een denktank van het ministerie van Volksgezondheid zou actief hebben geprobeerd om desinformatie op social media te bestrijden. Dat beeld ontstaat uit onderzoek van NRC. Maar is dat wel effectief? Expert Michael Hameleers betwijfelt het.

Uit het uitgebreide artikel van NRC vandaag ontstaat het beeld dat ambtenaren niet alleen berichten van desinformatie konden rapporteren, maar dat social media-bedrijven ook berichten op zoek verwijderden. Het contact tussen het ministerie en de bedrijven gebeurde in een denktank.

'Ministerie van Waarheid'

Zo had Facebook contact met de denktank over of bepaalde berichten meer of minder aandacht moesten krijgen op het platform. Michael Hameleers is universitair docent politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam en doet onderzoek naar desinformatie. Hij is verrast door de werkwijze van de denktank. "'Het ministerie van Waarheid', die indruk krijg je nu. Dat een ministerie met een commercieel platform gaat bepalen wat waar is."

Het is volgens hem niet goed dat er geen transparantie is over hoe werd bepaald welke berichten meer of minder aandacht kregen. "Weten we waarom iets verwijderd is? Daarover is geen transparantie. Er is een bericht van een arts bestempeld als desinformatie, omdat het niet volledig was. Maar je kunt heel moeilijk factchecken of dat echt desinformatie is geweest."

Andere aanpak is beter

De onderzoeker vindt het daarom geen goed idee dat de overheid berichten laat verwijderen zonder daar transparant over te zijn. "Dat maakt mensen niet weerbaar voor desinformatie. We moeten mensen waarschuwen wanneer dingen verdacht zijn", legt hij uit.

Maar hoe moet de overheid de verspreiding van nepnieuws dan tegengaan? "Wat ik een goede vorm zou vinden, is dat mensen zelf tegen desinformatie gewapend moeten worden. Zodat ook heel duidelijk voor mensen is waarom sommige berichten verdacht zijn, zeker omdat er geen duidelijke terugkoppeling is."

Kamervragen gesteld

Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt heeft dit onderwerp meerdere keren aangestipt. "Het afgelopen jaar heb ik twee keer Kamervragen gesteld en gevraagd of de regering gebruik heeft gemaakt van desinformation portals of contact heeft gehad met bedrijven zoals Facebook of Twitter om dingen offline te halen of minder zichtbaar te maken."

Hij heeft de vragen 'expliciet ook gesteld' aan het ministerie van Volksgezondheid en premier Mark Rutte. "Er werd helemaal niets vermeld over corona en coronadesinformatie of over de inspectie. En dat hadden ze wel moeten antwoorden." Omtzigt verwacht dat het kabinet nu met antwoorden komt, na het nieuws van NRC.