Is de VVD nu linkser dan ooit? 'Er zit een enorme golfbeweging in'

De campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen is volop losgebarsten. En opvallend: de VVD lijkt daarin erg links voor een rechtse partij. Hoe zit dat? Twee experts bekijken de standpunten van de VVD door de jaren heen.

In het programma Nieuwsweekend op NPO Radio 1 deed politiek commentator Kees Boonman een opvallende uitspraak over de verkiezingscampagne van de VVD. Hij legde uit waarom die partij niet met andere rechtse partijen in debat wil: "De VVD is nog nooit zo progressief, of niet-rechts, geweest als nu."

Links of rechts

Klopt dat ook? Politicoloog Simon Otjes vertelt om te beginnen hoe hij de termen 'rechts' en 'links' ziet. "Linkse partijen zijn over het algemeen meer voor overheidsinterventie en een sterke staat die het opneemt voor de zwakkeren. Rechtse partijen zijn juist meer voorstander van de vrije markt."

Of een partij progressief is of niet, gaat volgens Otjes meer over morele en ethische zaken, zoals emancipatie en migratie.

Verzorgingsstaat

Op economisch gebied is de VVD volgens Otjes zeker eerder 'links' geweest. "Het is opvallend dat de VVD in de jaren 60 een partij was die de verzorgingsstaat heeft helpen opbouwen. Ze waren daar juist voor overheidsingrijpen om sociale rechtvaardigheid te bevorderen en de zwakkeren te beschermen."

De verzorgingsstaat zoals we die nu kennen, met bijvoorbeeld bijstand en kinderopvangtoeslag, is dus ingevoerd door de VVD. Volgens Otjes kunnen we dat zien als relatief links beleid.

Opvallend progressief

Op de meeste thema's was de VVD ook altijd best progressief, zegt Otjes. De partij maakte zich bijvoorbeeld in de jaren 70 en 80 hard voor de emancipatie van vrouwen en homo's.

Ook als het gaat over asiel, migratie en integratie was de VVD opvallend progressief: "Ze zeiden bijvoorbeeld dat onze samenleving zich moest openstellen voor 'de zeden en gebruiken van buitenlanders' en waren voor voorlichting aan Nederlanders daarover. Dat is opvallend, want dat is nu meer een standpunt waarvoor je bij DENK terecht zou komen."

Golfbeweging

Tegelijkertijd ziet Otjes dat de partij nogal eens van standpunt veranderde, bijvoorbeeld over de eerder genoemde verzorgingsstaat. "Zoals de VVD in de jaren 60 de verzorgingsstaat opbouwde, zo hebben ze in de jaren 80 eraan bijgedragen om de uitbreiding daarvan te beperken."

"Nu zijn ze juist bezig om de overheid weer een grotere rol te geven. Daar zit een enorme golfbeweging in."

In 2006 was de partij linkser

Dat ziet ook onderzoeker André Krouwel, oprichter van het KiesKompas. Volgens hem is de VVD nu niet het meest linsk en progressief ooit. "Wij hebben onderzoek gedaan over verloop van tijd naar de positie van politieke partijen. Daarin zie je dat de VVD in 2006 duidelijk linkser en progressiever was dan in 2021."

Daarmee is er nu dus eigenlijk niet veel nieuws onder de zon. De VVD was altijd al vrij progressief en ook eerder voorstander van niet-rechts beleid, zoals de verzorgingsstaat. Per verkiezingscampagne lijkt het te verschillen hoe 'links' of 'rechts' de partij zich opstelt.