'In Venezuela is de tijd in het voordeel van Maduro'

De onrust in Venezuela blijft groeien. Maar Maduro kan wachten en Guaidó niet. Hebben Guaidó en de Verenigde Staten hun hand overspeeld?

Het leek allemaal razendsnel te gaan in Venezuela. De bevolking protesteerde massaal en de charismatische oppositieleider Guaidó riep zichzelf uit tot president. Die werd daarna ook nog eens in no-time erkend door het machtigste land van de wereld, de VS.

Patstelling in Venezuela

Toen ook de banktegoeden en olie-inkomsten van het land in handen kwamen van de oppositie leek het bijna niet meer anders te kunnen dat de militaire top Maduro zou laten vallen, de man die het rijkste land van Zuid-Amerika naar de afgrond leidde. Maar dat gebeurde niet.

In plaats daarvan is er een patstelling in Venezuela: twee presidenten, een verdeelde buitenwereld, een stilvallende economie en een bevolking die langzaam verhongert. Wat gebeurt er achter de schermen? Wie praat met wie?

'In het geheim onderhandelen'

"Ik kan daar natuurlijk ook alleen maar over speculeren", zegt Latijns-Amerika-expert Edwin Koopman. "Het ligt voor de hand dat Guaidó met hoge militairen onderhandelt en alles op alles zet om ze 'om' te krijgen, maar dat is nog niet zo eenvoudig."

"Veel van die generaals hebben hun eigen belangen in smokkel en andere illegale activiteiten. Die vormen dus niet één blok dat je kan overhalen, maar eerder een maffia-structuur waar iedereen de kat uit de boom kijkt. Bovendien worden ze allemaal in de gaten gehouden door de geheime dienst. Die is door Cubanen heel effectief georganiseerd. In het geheim onderhandelen, met al die hoge militairen en hun eigen koninkrijkjes, is extreem moeilijk", vertelt Koopman.

Chinezen, Russen en Amerikanen

Volgens de Wall Street Journal zou Guaidó niet alleen met militairen in zijn eigen land, maar ook met China onderhandelen. De Chinezen zouden bezorgd zijn over 20 miljard dollar leningen aan Venezuela. Die moeten terugbetaald worden met olie.

Als Maduro die olie niet meer kan leveren, zouden de Chinezen bereid zijn zaken te doen met een eventueel nieuw regime. Berichten daarover worden door China ontkend, maar het verbaast Koopman niet als zowel de Russen als de Chinezen in gesprek zijn met Guaidó en de Amerikanen.

'Diplomatieke oplossing zit er niet in'

Die gesprekken kunnen alleen maar in het diepste geheim plaatsvinden, maar het is denkbaar. "Als Rusland en China hun steun aan Maduro opzeggen en bereid zijn zaken te doen met een eventueel nieuw regime, zouden zij in theorie samen met de Amerikanen een deal aan Maduro kunnen voorstellen om vreedzaam af te treden", legt Koopman uit.

"In een ideale wereld zouden de Wereldbank het IMF en de VN bij zo'n overgangsdeal betrokken worden. Niemand heeft er immers belang bij om Venezuela verder te laten afglijden in chaos. Maar gezien de huidige verhoudingen tussen de VS China en Rusland, zit zo'n complexe diplomatieke oplossing er niet in. Vooral niet omdat de VS de zaak zo enorm op scherp hebben gezet."

Praten met Maduro?

Heeft Guaidó nog opties om in Venezuela met Maduro of gematigde krachten binnen zijn partij te onderhandelen? Voorstellen daarvoor zijn wel gedaan door de presidenten van Uruguay en Mexico. Maar Guaidó heeft die afgewezen.

De bewegingsruimte voor Guaidó is volgens Koopman beperkt. "Met Maduro zelf onderhandelen kan Guaidó niet, want dan verliest hij alle steun van zijn eigen achterban. Hij heeft één enorme troefkaart in handen namelijk de olie-inkomsten. Hij kan daarom alleen maar voor de winst gaan: het afzetten van Maduro."

'Maduro houdt het nog wel even vol'

"Maar die olie-inkomsten zitten in het buitenland. Op straat kan hij er niks mee. Alle instituties in Venezuela zijn nog steeds in handen van Maduro. Zonder die inkomsten lijdt het volk -dat al zo'n beetje verhongert- nog meer, maar dat is een groter probleem voor Guaidò dan voor Maduro. Die houdt dat nog wel even vol. De tijd is in het voordeel van Maduro: Hij weet dat militair ingrijpen van de VS er niet komt. Zolang hij op de grond de baas is, kan hij humanitaire hulp tegenhouden en legt hij de druk bij Guaidó", zegt Koopman.

Guaidó voelt die druk en heeft een deadline aangekondigd: Hij zegt dat er vóór 23 februari humanitaire hulp naar Venezuela komt. Hoe dat gaat gebeuren is nog steeds niet duidelijk. Maar harde machtsmiddelen om douane, leger of politie te dwingen goederen toe te laten heeft hij niet.

Een ronde in het blufpokerspel

Intussen is de inzet verhoogd. Lukt het Guaidó niet om de hulp binnen te krijgen, dan verliest hij weer een ronde in dit blufpokerspel. Op termijn zal het steeds moeilijker voor Guaidó worden om de aandacht van de wereld vast te houden, én om de eenheid bij zijn achterban te bewaren.

"Het klinkt als een heel cynisch scenario, maar Maduro kan wachten. Hij weet dat hij Guaidó nu beter niet kan oppakken omdat de hele wereld naar Venezuela kijkt. Maar dat kan over een paar weken -als ergens anders een crisis opduikt - ook anders zijn", zegt Koopman.