In één klap de grootste op links? - weblog Gijs Rademaker

"We kunnen in één klap de grootste worden." Het was PvdA-leider Samsom die 3 jaar geleden de vraag hardop uitsprak: kunnen GroenLinks en de PvdA niet beter fuseren? Destijds was er te weinig steun voor zo’n samenvoeging, maar die lijkt er nu wel.

"De overeenkomsten zijn enorm. Uit onze verkiezingsprogramma's kun je zo twintig punten halen die we samen kunnen doen", zo verklaarde Samsom 3 jaar geleden de liefde aan GroenLinks. PvdA-kiezers steunden deze oproep massaal: driekwart was vóór samengaan met GroenLinks.

Eerst geen steun

Maar de achterban van GroenLinks was daar niet van overtuigd: vier op de tien GroenLinks-stemmers waren voor, bijna de helft was tegen. Klaver was net een jaar partijleider, de trend was opwaarts: het zetelaantal van de partij was in de peilingen verdubbeld van 5 naar 10 zetels. Veel GroenLinks-kiezers verwachtten dat de partij het op eigen kracht ook wel zou redden.

Nu, 3 jaar later, zitten de partijen in hetzelfde oppositieschuitje, werken ze lokaal meer samen en lijken de standpunten onveranderd op elkaar. De lancering van de StemWijzer voor de Europese parlementsverkiezingen werd uitgesteld omdat GroenLinks en de PvdA op alle stellingen dezelfde antwoorden hadden gegeven. En niet alleen op de dertig hoofdstellingen, maar ook op alle dertig de reservestellingen. Er zat en zit inhoudelijk weinig licht tussen de twee.

Evenwicht in zetels

Het was niet raar dat Samsom in oktober 2016 zijn idee te lanceerde. Samengaan kun je het beste doen in gelijkwaardigheid, en voor het eerst in tijden waren beide partijen elkaar genaderd in de peilingen. Oktober 2016 noteerde de PvdA 12 zetels (dat was toen zeer laag voor de PvdA, die kwam van 38 zetels in 2012), GroenLinks 10 - het hoogste aantal in lange tijd. Maar het fusievoorstel ging niet door en de verkiezingen van 2017 maakten GroenLinks voor het eerst groter dan de PvdA. Als we naar de zetelpeiling kijken, is er opnieuw zo'n momentum aangebroken waarop beide partijen gelijkwaardig zijn. Beide partijen staan op 13, 14 zetels.

Voor het eerst steun voor fusie

Daar stelden we de vraag opnieuw, en we zien dat er nu wél draagvlak is voor zo'n fusie: 57 procent van de PvdA-kiezers en 58 procent van de GroenLinks-achterban staat achter het samengaan van de partijen. "We verschillen alleen nog in de marge van elkaar", schrijft een PvdA-stemmer.

Toen ik ze daarom vorige week vroeg naar zo'n fusie, benadrukten Asscher en Klaver 5 minuten lang vooral hun uitstekende 'samenwerking' om vervolgens uit te wijken naar andere issues. Natuurlijk zijn er cultuurverschillen en politiek-strategische afwegingen die bezwaarlijk zouden kunnen zijn. Maar de krachtsverhoudingen zijn nu gelijk, het draagvlak bij beide achterbannen is aanwezig en er is een goede verhouding tussen de beide partijleiders. Misschien moet Samsom intern weer eens een balletje opgooien.