In coronatijd zoeken we vriendschappen dichterbij huis en dat is goed voor het buurtgevoel

We drinken koffie met buren die we eerder nooit spraken, of bouwen in mum van tijd een hechte band op met een nieuwe huisgenoot. In de coronacrisis zoeken we vriendschappen dichterbij huis. En dat heeft een positief effect op de buurt waarin we wonen.

Voor harde cijfers is het nog te vroeg, maar het is wel een ontwikkeling die gedragswetenschapper Inge Merkelbach van de Erasmus Universiteit Rotterdam herkent. Sinds de start van de crisis, een jaar geleden, houdt ze zich fulltime bezig met de invloed van corona op ons gedrag.

Face-to-face contact

"Wij mensen zijn doorgaans sociale wezens, we hebben contact met anderen nodig. Onze identiteit wordt mede bepaald door relaties met andere mensen. Ze geven ons bevestiging", vertelt Merkelbach.

"Maar sommige relaties verwateren vanwege corona, bijvoorbeeld die met vrienden van de sportclub. Dat kan ook gelden voor vriendschappen met mensen die verder weg wonen. Je stapt immers minder makkelijk in de trein. Natuurlijk kun je beeldbellen, maar dat is geen complete vervanger voor face-to-face contact. Daarom zoeken we verbinding met mensen in de buurt." Die nieuwe relaties kunnen al snel hecht worden, vertelt Merkelbach. "Omdat er meer tijd is en minder afleiding dan gebruikelijk, leer je elkaar sneller kennen."

Oproep van de overheid

Wat daarnaast meewerkt is de oproep van de overheid om 'samen op te trekken om het virus onder controle te krijgen', zegt de gedragswetenschapper. "Je zou het haast vergeten met alle onrust van de laatste dagen, maar veel burgers helpen elkaar wel degelijk de crisis door."

Ze verwijst naar het appartementencomplex waar ze zelf woont: "Daar hangt een briefje in de gang waarop medebewoners hulp aanbieden bij activiteiten als boodschappen. Dat zie je op veel plekken gebeuren. In die zin draagt de coronacrisis bij aan de sociale cohesie in een buurt." Al is dat natuurlijk niet overal het geval, voegt ze eraan toe. "Als je thuiszit en last hebt van de buren, kan dat ook tot irritatie en ruzie leiden."

Verandering door crisis

Toch verwacht Merkelbach dat dat laatste minder vaak voorkomt. "De meeste mensen hebben uiteindelijk behoefte aan verbinding." Een gevolg van positief contact onder buurtbewoners kan ervoor zorgen dat vooroordelen en discriminatie afnemen, omdat de ander geen vreemde meer is, vertelt ze. "Een ontwikkeling met positieve gevolgen voor een buurt."

Of corona de situatie blijvend zal veranderen en we onze vriendschappen ook na corona dichterbij huis zullen zoeken, durft de gedragswetenschapper nog niet te voorspellen. Maar ruimte is er in elk geval voor: "Crisis betekent verandering en daarmee komt er ook ruimte voor andere veranderingen."

Een soort opa en oma

Dat ontmoetingen in de buurt tot hechte vriendschap kunnen leiden, ontdekten ook Susanna en haar 8-jarige dochter Melody uit Loosdrecht. Zij raakten vorig jaar tijdens de eerste lockdown aan de praat met Joan en Rob, een ouder echtpaar dat dagelijks langs wandelde met hun zes bordercollies. Zij bleken een straat verder te wonen. "Steeds vaker ging Melody even naar buiten om te knuffelen met de honden. En ik had als alleenstaande moeder ook wel weer eens behoefte aan een gesprek met andere volwassenen", lacht Susanna.

Voor Melody kwam de ontmoeting op een mooi moment, vertelt haar moeder: "Ze kreeg vorig jaar een babybroertje, waardoor ze de aandacht ineens moest delen. Bij Joan en Rob krijgt ze alle aandacht, zij vragen haar hoe het gaat, nodigen haar uit om een film te komen kijken, gaan met haar wandelen."

Behoefte aan contact

Of corona de vriendschap in stroomversnelling heeft gebracht? Susanna denkt van wel. "Loosdrecht is een dorp. Als je elkaar op straat tegenkomt begroet je de ander doorgaans wel, maar vaak blijft het daarbij. Nu we door corona minder contact hebben met anderen, raken we sneller aan de praat, stellen we ons sneller open. Dat merk ik in elk geval bij mezelf."

Susanna en Melody zien Joan en Rob inmiddels zo'n drie keer per week. Ze bezoeken elkaars verjaardagen en zijn er voor elkaar als dat nodig is. "Het zijn een soort oma en opa geworden", vult Melody aan.

Pingpongen in de buurt

Ook Claartje en Eric uit Amsterdam ontdekten dat een nieuwe vriendschap prima dichtbij huis kan ontstaan. Zij ontmoeten elkaar tegenwoordig bijna dagelijks in het park bij de pingpongtafel. Enkele maanden geleden vond Eric een tafeltennisset thuis. "Ik dacht, dit is een goede periode om dit eens uit te proberen." Maar de vraag was toen nog met wie. "Toen heb ik buurtgenoot Claartje gevraagd."

Eric en Claartje kennen elkaar uit de buurt doordat ze samen vrijwilligerswerk doen. "We zagen elkaar voor corona hooguit een keer in de maand, bijvoorbeeld bij vergaderingen", vertelt Claartje. Lachend: "Dat is nu wel anders."

Hechte band

Inmiddels zijn ze al weken achter elkaar, bijna elke dag bij de tafeltennistafels in het park te vinden. Claartje: "We praten tijdens het spelen ook over persoonlijke dingen." Het feit dat ze elkaar hierdoor vaker zien dan voorheen, een gezamenlijke passie delen en plezier maken, zorgde ervoor dat ze een vriendschap opbouwden.

"Nu we elkaar elke dag zien, merk ik dat we ontzettend met elkaar kunnen lachen en dat Eric een beetje gek kan doen, wat ik niet had verwacht. Daar had ik geen idee van", lacht Claartje. "Onze hechte band draagt in deze rare tijd enorm bij aan mijn persoonlijke geluk."

Voor het eerst op kamers

Ook de Zeeuwse Amber van 23 sloot onlangs nieuwe vriendschappen. Ze ging in augustus voor het eerst op zichzelf wonen en kwam terecht in een woongroep met zeven anderen. Ieder heeft een eigen huis, maar ze delen wel de patio en een gezamenlijke keuken en woonkamer. Voor Amber en haar huisgenoten is de stap om volledig zelfstandig te wonen nog te groot, dus worden ze hierin begeleid.

"Dat wat voor anderen misschien heel normaal of logisch voelt, bijvoorbeeld het doen van boodschappen, huishouden en financiën, daar worden wij bij begeleid", vertelt ze.

Samenhorigheidsgevoel

Hoewel ze lang heeft getwijfeld of ze wel voor deze woonvorm moest kiezen, is Amber nu ontzettend blij dat ze de keuze heeft gemaakt. "Vanaf het begin is vastgesteld dat wij één huishouden zijn, omdat we zoveel ruimtes met elkaar delen. Dat geeft een fijn samenhorigheidsgevoel."

"We hebben één keer met z'n allen in quarantaine gezeten omdat iemand van de begeleiding corona had. Dan ben je dus wel van elkaar gescheiden, maar gek genoeg gaf dat zó'n gevoel van verbondenheid. Ik weet ook zeker dat wanneer ik ervoor had gekozen om wel alleen te wonen echt was vereenzaamd."