In Afrika lijden mensen vooralsnog meer door de maatregelen dan door het coronavirus zelf

Afrika blijft verrassend achter op de rest van de wereld in aantal corona-infecties. Toch kunnen de gevolgen van lockdowns bovenop de sprinkhanenplaag en overstromingen die het continent vóór corona al teisterden zorgen voor een 'bijbelse ramp'.

Wie naar de coronacijfers in Afrika kijkt, kan niet anders dan zich verbaasd afvragen hoe het kan dat de getallen er nog zo laag zijn. De meeste landen stelden vroeg een lockdown in en er is een enorm tekort aan testen op het continent. Nigeria bijvoorbeeld doet op een bevolking van 195 miljoen mensen nog geen 1.000 testen per dag. Het werkelijke aantal geïnfecteerden ligt hoogstwaarschijnlijk een flink hoger dan we weten. Toch zijn er nog geen tekenen van een uitbraak zoals we die in Europa en de VS gezien hebben. Het officiële aantal doden ligt met 2.000 een stuk lager dan in Nederland.

Cocktail van rampen

Desalniettemin houdt Margot van der Velden haar hart vast voor het continent. Ze is directeur noodhulp voor het Wereldvoedselprogramma (World Food Programme, WFP) van de Verenigde Naties. Al 20 jaar is ze bezig de allerzwaksten ter wereld van voedsel te voorzien maar een situatie als deze heeft ze niet eerder meegemaakt.

Door een cocktail van rampen kan het aantal van 135 miljoen mensen dat nu wereldwijd afhankelijk is van voedselhulp verdubbelen. "Dit is een schaal die we nog nooit hebben gezien. Normaal gesproken is het één land of één regio die door een ramp geteisterd wordt. Nu is alles aan elkaar verbonden."

Video: hoe een virus werkt en waarom juist corona zich zo snel verspreidt

Honger door lockdown

Allereerst door de coronamaatregelen. Al zijn de aantallen geïnfecteerden in de meeste Afrikaanse landen nog heel laag, veel landen hebben wel een strikte lockdown ingesteld om een grootschalige uitbraak te voorkomen. Maar veel Afrikanen zijn voor hun voedsel afhankelijk van wat ze op de dag zelf verdienen door bijvoorbeeld groente te verkopen op de markt of langs de weg. Als die mensen de straat niet op kunnen, lijden ze binnen een paar dagen honger. Aankloppen bij de overheid voor een steunpakket zoals dat in Nederland gaat is niet mogelijk.

Daarnaast zijn sommige Afrikaanse landen voor een groot deel afhankelijk van import. Maar het transport is door de coronacrisis enorm beïnvloed ziet Margot van der Velden. "Prijzen gaan omhoog, mensen hebben meer moeite om te kopen wat ze nodig hebben. Wij zien de problemen ook met onze noodhulp. Transportbedrijven werken minder, er zijn veel grenzen gesloten en er zijn grote vertragingen."

Driedubbele ramp in Oost-Afrika

De directeur van het World Food Programme, David Beasley, waarschuwde de VN Veiligheidsraad in April voor hongersnoden van bijbelse proporties in meerdere gebieden. Voor Afrika geldt dat er naast de coronacrisis ook nog natuurrampen zich voltrekken. Vooral Oost-Afrika wordt geteisterd door een driedubbele ramp.

"We zien er de grootste sprinkhanenplaag in jaren. Kenia heeft in 70 jaar niet zo'n plaag gezien. Er is een heel groot risico dat die plaag de gewassen gaat vernietigen", aldus Van der Velden. Daarnaast wordt Oost-Afrika ook geteisterd door overstromingen. Afgelopen maand zijn in Kenia 194 mensen overleden als gevolg van overstromingen.

'Nu werken aan veiligheidsnet'

Zuidelijk Afrika heeft dan weer al 4 jaar op rij te maken met extreme droogte en in Westelijk Afrika dreigt nog meer instabiliteit door oprukkende militante groepen, legt Van der Velden uit. "In Burkina Faso waren in 2019 60.000 mensen uit hun huizen verdreven. Nu spreken we al over 1 miljoen. Als je daar corona bij krijgt heb je een tragische cocktail van iets waar vooral de arme mensen niet meer uitkomen denk ik."

Het is een erg somber scenario dat ze schetst erkent de noodhulpdirecteur. Te meer omdat de meeste landen die bijdragen aan noodhulp zelf zwaar getroffen zijn door het coronavirus. Maar volgens haar is het belangrijk om de mogelijke gevolgen onder ogen te zien en daarom juist nu in actie te komen. "We moeten niet wachten tot het heel groot is, maar we moeten proberen te voorkomen waar het kan zodat er een veiligheidsnet is voor veel van de mensen die anders in diepe armoede vervallen."