Hoogleraar rechtswetenschap niet eens met uitspraak over avondklok: 'Rechter is op stoel van regering gaan zitten'

"Ik ben er verbaasd over", reageert hoogleraar algemene rechtswetenschap Jan Brouwer op de uitspraak van de rechter dat de avondklok per direct opgeheven moet worden. Volgens Brouwer had de avondklok gewoon van kracht kunnen blijven.

"Een verstrekkende maatregel op basis van een noodwet mag alleen ingaan als er ook echt een acute noodsituatie is, die niet met andere minder vergaande middelen is op te lossen." En zo'n noodsituatie was er niet, volgens de voorzieningenrechter die vandaag de uitspraak deed over de avondklok.

Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag

Bij de invoering van de avondklok is er gebruik gemaakt van de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag (wbbbg). Deze wet biedt de mogelijkheid om zo'n ingrijpend middel als de avondklok in te zetten, als er een noodsituatie is.

Brouwer legt uit dat de rechter oordeelde dat er geen noodsituatie was, omdat er nog tijd was om het over de avondklok te hebben in de Tweede Kamer. "Daarnaast verwijt de rechter de regering dat de avondklok met een andere wet geregeld had moeten worden, namelijk De Tijdelijke wet maatregelen COVID-19."

Flexibiliteit nodig

"Dat betekent dus dat de avondklok in principe met ingang van vandaag, niet meer geldt", zegt Brouwer. Maar hij is het niet met de uitspraak eens.

Volgens hem is dit een vreemde tijd die niemand van tevoren heeft kunnen voorzien. "Het is niet zo dat de regering iets compleets onredelijks heeft gedaan met het invoeren van de avondklok. De regering heeft bij het maken van de afweging over of het een noodsituatie was, geluisterd naar de wetenschap. Ik vind dat de situatie vraagt om flexibiliteit van de rechter. En dat hij zich dus buiten de zaak had moet houden, of hij dit zélf wel of niet een noodsituatie vond."

Superspread-event

De regering zal op zijn zachts gezegd 'not amused' zijn met de uitspraak, vertelt Brouwer. "Ik denk dat Rutte misschien wel door zijn torenkamertje stampt nu." Het kabinet gaat de uitspraak aanvechten en vanmiddag om 16.00 uur dient er een zogenoemd 'verzoek op schorsing'. Daarmee wil het kabinet dat de avondklok van kracht blijft, tot er een uitspraak in het hoger beroep is gedaan.

Dat de avondklok blijft, is ook belangrijk met het oog op de verkiezingen. "Als iedereen straks gaat stemmen is er misschien wel sprake van een superspread-event. Dan is het dus verstandig om de cijfers van besmettingen van te voren zo laag mogelijk te houden, zoals nu leek te gebeuren door de avondklok."

Terugwerkende kracht

Brouwer verwacht voorlopig niet dat de avondklokboetes nu massaal moeten worden terugbetaald. "Eerst moeten we het hoger beroep afwachten. Daarnaast is het vaker zo geweest dat wanneer er een streep door een noodmaatregel ging, hij daarvoor wel rechtsgeldig was, en dus ook de boetes. Ik denk dat er geen 'met terugwerkende kracht' zal zijn."

Brouwer heeft er vertrouwen in dat het goed gaat met het indammen van corona als de avondklok weer opnieuw wordt ingevoerd. "Er was een groep mensen die weerstand bood maar er stonden ook heel veel mensen achter."