Brazilië heeft een nieuwe president gekozen: Lula da Silva. Maar het lijkt erop dat de huidige president Jaïr Bolsonaro zijn verlies niet zal erkennen. Bolsonaro lijkt daarin op voormalig president Donald Trump, zegt oud-correspondent Marc Bessems.
Met een krappe meerderheid van 50,9 procent van de stemmen heeft Da Silva Bolsonaro verslagen bij de Braziliaanse presidentsverkiezingen van afgelopen zondag. Bolsonaro hield zich sinds het bekend worden van de uitslag stil, tot vandaag.
Aanhangers blokkeren snelwegen
In een korte toespraak liet Bolsonaro weten zich neer te leggen bij de uitslag, maar zei daarbij niets over zijn verlies. Hij benadrukte wel te zullen 'voldoen' aan wat de grondwet bepaalt. Volgens zijn stafchef heeft de president opdracht gegeven het overgangsproces te starten.
Veel van Bolsonaro's aanhangers zijn het niet eens met de uitslag. Zo blokkeren vrachtwagenchauffeurs die achter de president staan al dagen snelwegen door het hele land. Ook onderdelen van de politie, zoals de snelwegpolitie, doen mee aan de protesten.
'De kogels, de koeien en de kerk'
Marc Bessems, correspondent in Zuid-Amerika tussen 2013 en 2022, ziet hierin een patroon. "De harde kern van zijn achterban bestaat uit wat ze noemen 'de kogels, de koeien en de kerk'. Dus: de politie, de evangelische kerken en de landbouwsector", legt hij uit.
"Dat zijn eigenlijk de drie traditionele pijlers waarop Bolsonaro's regering rust. En die heeft hij altijd goed verzorgd", zegt Bessems. Zo staan bijvoorbeeld de truckers achter Bolsonaro omdat hij als president de brandstofprijzen verlaagde.
Uitslag in twijfel getrokken
En niet alleen de aanhangers van Bolsonaro trekken de verkiezingsuitslag in twijfel. De president deed er eerder zelf gretig aan mee. Zo zei hij vorig jaar dat er maar drie scenario's waren voor zijn toekomst: een overwinning, een arrestatie of de dood.
Daarmee volgt Bolsonaro volgens Bessems het script van Trump: "Net als Trump heeft Bolsonaro al ruim voor de verkiezingen twijfel gezaaid over de legitimiteit van de verkiezingen. Hij heeft gezegd: 'Er kan weleens gefraudeerd worden.' Zo werd er twijfel gezaaid over een eventuele nederlaag."
'Tropische Trump'
Na zijn aantreden in 2018 werd Bolsonaro al snel de 'Tropische Trump' genoemd, naar het voorbeeld van zijn toenmalige ambtgenoot in het Witte Huis. "Ze noemen hem niet voor niets zo. Daar is dit echt wel een voorbeeld van", zegt de oud-correspondent.
Op 1 januari wordt Da Silva beëdigd voor een derde termijn. Dan keert mogelijk de rust terug in Brazilië, al is de nieuwe president dan nog niet af van Bolsonaro, verwacht Bessems. "Op lokaal en regionaal niveau zijn allerlei aanhangers van Bolsonaro verkozen, zijn geest blijft dus aanwezig in het bestuur."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.