Hoe lang duurt het bouwen van een kerncentrale en wat kost het? En 7 andere vragen over kernenergie beantwoord

De toekomst van kernenergie? Daarover discussieerden zestien Europese ministers op een speciale top in Frankrijk, afgelopen maandag. We vroegen wat jullie erover willen weten. Hoogleraar David Smeulders geeft antwoord.

1. Welke ontwikkelingen zijn er rondom kernenergie in Europa?

Hoogleraar energietechnologie David Smeulders van Technische Universiteit in Eindhoven zegt hierover: "Het is zo dat een paar landen in en buiten Europa veel doen met kernenergie. Neem bijvoorbeeld Frankrijk: 75 procent van hun elektriciteit wordt opgewekt met kernenergie. Dit betekent dus ook dat ze veel groene stroom hebben."

"De Verenigde Staten zijn ook hard bezig om nieuwe kerncentrales te bouwen. China en Zuid-Korea investeren ook in de bouw van kerncentrales. Aan de andere kant heb je ook landen die juist het omgekeerde doen, zoals Duitsland. Zij sluiten juist de kerncentrales."

Dat er een verschil bestaat in hoe landen naar kerncentrales kijken, heeft vooral te maken met de publieke opinie, merkt Smeulders op. "Duitsland is wat dat betreft natuurlijk een beetje een land dat erg gehecht is aan bronnen die niets met kernenergie te maken hebben. Ze vinden het gebruik van kernenergie enger dan de Fransen."

"Die wekken al sinds de jaren 50 kernenergie op om niet alleen onafhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen. Duitsers hebben zich altijd gekeerd tegen kernwapens, dus dat betekende automatisch dat ze helemaal geen kernenergie willen opwekken."

2. Is het de moeite waard om meer kerncentrales te bouwen?

"Dat verschilt van land tot land." Smeulders denkt niet dat Duitsland bijvoorbeeld nu plots weer kerncentrales gaat bouwen. "Ze hebben de centrales juist gesloten. Terwijl Frankrijk besloot om weer nieuwe centrales bij te bouwen. In Nederland is nu in de Tweede Kamer ook een meerderheid om twee nieuwe kerncentrales te bouwen."

"Ik denk dat dat een heel goed idee is. Dit zal natuurlijk niet meteen klimaatprobleem oplossen, maar voor de energietransitie is het heel goed dat we gewoon meerdere opties hebben", zegt hij,

"We moeten 'diversificeren'. Dus als de zon niet schijnt en het niet waait, dan hebben we de kerncentrale. En als het wel waait en de zon schijnt ook, dan kunnen we weer wat minder olie en gas gebruiken. Dus het is natuurlijk zo dat alles met elkaar samenhangt. Hoe meer alternatieven we hebben, des te groener we kunnen wonen."

3. Kunnen we elektriciteit voor het hele land alleen uit kernenergie halen?

Die mogelijkheid is er, weet de hoogleraar. "Maar dan moeten er meer kerncentrales gebouwd worden. Onze kernenergie is nu ongeveer goed voor 3 procent van onze elektriciteit, dat is niet zoveel. Nog eens 30 procent van de elektriciteit wordt opgewekt uit zon- en windenergie en 60 procent uit fossiele brandstoffen. Het voordeel van kernenergie is dat we niet afhankelijk zijn van dag en nacht en van of de wind waait."

"De energiebronnen kunnen elkaar aanvullen. We moeten niet het één óf het ander doen maar we moeten allebei doen. Als de ene bron niet functioneert, kan de andere bron bijspringen." De energietransitie heeft wel wat tijd nodig. We kunnen ook niet van de ene op de andere dag overstappen van fossiele brandstoffen naar groene energie, dat heeft tijd nodig. Daarom is het belangrijk dat we van meerdere kanten groene stroom beschikbaar hebben."

4. Hoe lang duurt het bouwen van een kerncentrale en wat kost het?

Smeulders schat de prijs voor het bouwen van twee nieuwe kerncentrales op ongeveer op 5 miljard euro per centrale. "Het duurt ongeveer 8 jaar voordat ze er staan, maar dan moet alles natuurlijk wel goed gegaan. Momenteel is het ministerie van Economische Zaken bezig met de voorbereiding."

Dat de bouw van een kerncentrale zolang duurt heeft vooral te maken met de kernenergiewet. "In de huidige kernenergiewet staat dat de kerncentrale in Borssele in 2033 dicht moet. Dus de wet moet gewoon veranderd worden. En ja, dat heeft natuurlijk ook tijd nodig. De ambtenaren zijn op het moment heel druk bezig om een nieuwe wet te schrijven, zodat die ook op tijd ingediend kan worden bij de Tweede Kamer."

5. Hoe voorkomen we dat kerncentrales een rol gaan spelen bij internationale conflicten door deze te bombarderen?

"Dat is een algemene vraag, omdat je natuurlijk ook gewoon de gascentrales kan bombarderen. Hoewel kerncentrales goed beveiligd zijn, krijg je - als je echt je best doet - hem wel kapot. De vraag is eerder: hoe voorkom je dat mensen splijtstoffen uit de kerncentrale in handen krijgen? Die stoffen worden gebruikt voor het maken van kernbommen. Het grote gevaar is dus dat kernafval gebruikt kan worden voor het maken van kernbommen."

Smeulders weet dat daar wel voor wordt gewaakt. "Dat doet de International Atomic Energy Agency (IAEA), onder de vlag van de VN. Dus er is al een internationale waakbond. Zij registreert alle splijtstoffen, zodat we precies weten waar die naartoe gaan. En waar het blijft nadat het is uitgewerkt, want dan is het nog wel radioactief."

6. Hoe lossen we eigenlijk het kernafvalprobleem op, zonder volgende generaties ermee op te zadelen?

In Nederland is daar een organisatie voor die de COVRA heet, weet Smeulders. "En dat is ook een organisatie die ervoor zorgt dat al het kernafval netjes opgeslagen wordt. COVRA heeft een mooi opslagpunt bij Vlissingen, daar wordt de bunker oranje geverfd als het radioactief is. En als je langzaam wacht dan wordt het spul minder radioactief en dan krijgt hij ook weer een ander kleurtje."

"Het is natuurlijk ook zo dat de hoeveelheid afval relatief beperkt is. Je zou kunnen zeggen dat er per jaar ongeveer een wasmachine aan afval vrijkomt bij Borssele", legt hij verder uit. "Ik zeg altijd dat het beter en veiliger is dan CO2. Want CO2 komt in de atmosfeer en zorgt voor de opwarming van de aarde en kernafval zit veilig in de betonnen bunker. Dus dat kan in ieder geval niet ons klimaat verstoren."

7. Hoe ver is de technologie met kernenergie en kernfusie?

"Kernfusie?" vraagt Smeulders. "Dat duurt nog op z'n minst 50 jaar. Kernenergie hebben we natuurlijk al, daar draaien kerncentrales voor. Maar die nieuwe techniek van kernfusie zit nog in een onderzoeksstadium."

"In Zuid-Frankrijk wordt een testreactor gebouwd. Maar voordat dat echt allemaal werkt en dat we daar stroom uit kunnen halen, dan zijn we wel 50 jaar verder is mijn schatting."

8. Is kernenergie duurzaam op de lange termijn?

"Ja", zegt Smeulders, "mits je een energiebron ziet als een betrouwbare bron, waarbij geen CO2 vrij komt. Dan denk ik dat dat kernenergie een heel belangrijk deel wordt van de energiebronnen om straks geen CO2 meer uit te stoten."