Een bijzondere vondst in het Fries Film Archief: een medewerker ontdekte een verloren gewaande scène uit de stomme film 'Detained' (1924), waar de iconische komiek en acteur Stan Laurel in speelt. Dat gebeurde eerder in 2004, toen het Filmmuseum in Amsterdam bekend maakte een volledige kopie in handen te hebben van de eveneens verloren gewaande Amerikaanse stomme film 'Beyond The Rocks' (1922).
Het was nog een hele klus: alle zeven rollen van de film bij elkaar krijgen. Elif Rongen-Kaynakçi, curator stomme film bij EYE in Amsterdam, herinnert zich nog goed de duizenden rollen die ze bij het museum binnenkregen toen de Haarlemse verzamelaar Joop van Liempd overleed in 2000. "Het was één grote chaos. Verroeste filmblikken die allemaal door elkaar gehusseld waren. We hebben eigenlijk mazzel gehad dat we binnen twee jaar de zeven rollen vonden waar 'Beyond The Rocks' op stond. We zijn nu nog steeds bezig met het ordenen en identificeren van de collectie."
Wereldberoemd
Rongen-Kaynakçi, wist meteen dat het ging om een waardevolle ontdekking. "We hadden al tientallen jaren een minuutje van de film in ons bezit. Een minuut waar overigens niets bijzonders op te zien was. Alleen wat bergen en zee." Het Filmmuseum vermeldde het materiaal in de catalogus en kreeg regelmatig wereldwijd verzoeken om een kopie. "Helaas moest ik de meesten teleurstellen toen ik ze vertelde dat het ging om een minuutje en niet de hele film. Ik wist dat de belangstelling groot was, dus de ontdekking van de rest van de film gaf me een enorme kick", vertelt Rongen-Kaynakçi. Media van over de hele wereld besteedden aandacht aan de vondst. De film was voor die tijd driekwart eeuw nergens meer te vinden. De belangstelling voor de film bleef groot omdat Rudolph Valentino en Gloria Swanson in de film speelden: de twee grootste acteurs uit hun tijd.
End of the line
Dan de recente ontdekking in Friesland. Volgens Rongen-Kaynakçi duiken wel vaker zeldzame films op in Nederland. Je zou je kunnen afvragen hoe dat kan in ons kikkerland. De curator heeft wel een vermoeden waarom: "Nederland was een soort van ‘end of the line’ land, onbelangrijk voor de filmindustrie. Als de distributeur de film stuurde, dan vergat hij het vaak terug te vragen en bleef het liggen. In Alaska gebeurde precies hetzelfde: het koste meer om de kopie terug te halen dan om een nieuwe te maken. Franstalig en Engelse kopieën waren daarentegen enorm populair, vanwege de taal. Daarnaast bestond er in die tijd amper een Nederlandse filmindustrie, terwijl de bioscopen wel steeds populairder werden. Er worden dus enorm veel buitenlandse films gekocht."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.