Hoe groot is de explosie bij brand in een vuurwerkopslag? 'Als vuurwerk eenmaal brandt, is het niet meer te blussen'

Vuurwerkopslagplaatsen in woonwijken: experts zien ze het liefst zo snel mogelijk verdwijnen. De kans dat een brand een massa-explosie veroorzaakt, is namelijk niet uit te sluiten. Zelfs als de veiligheidsvoorschriften worden nageleefd.

Licht geclassificeerd vuurwerk, ook wel consumentenvuurwerk, is bij brand in een opslagplaats gevaarlijker dan gedacht. Zelfs bij dit 'lichte' vuurwerk bestaat de kans op een massa-explosie. Dat blijkt uit recent onderzoek van de Universiteit van Twente.

Veiligheidsvoorschriften

Naar aanleiding van dit onderzoek pleiten verschillende politieke partijen, waaronder GroenLinks-PvdA, NSC en SP, en de burgemeesters uit het Veiligheidsberaad voor een verbod op vuurwerkopslag in woonwijken. Maar, stel het gaat mis: zijn die scenario's dan te vergelijken met eerdere vuurwerkrampen als die in Enschede en Culemborg? Die vraag kregen wij van een kijker in onze chat. Wij zochten het uit.

Of een brand in een vuurwerkopslagplaats 'slecht' afloopt, hangt van ontzettend veel factoren af, zegt explosievenexpert Ad van Riel. "De belangrijkste is het naleven van veiligheidsvoorschriften en regels."

Risico beperken

Bij een opslag van meer dan 10.000 kilo vuurwerk, moet bijvoorbeeld een vergunning worden aangevraagd. Maar daarnaast gelden er nog allemaal andere regels waaraan voldaan moet worden. Zo is het verplicht om een automatische sprinklerinstallatie, een brandmeldinstallatie en een ontruimingsalarminstallatie te hebben.

"Maar ook moet alles goed gecompartimenteerd zijn. Met andere woorden: het vuurwerk moet niet allemaal bij elkaar liggen, maar moet afzonderlijk worden opgeslagen. Als er aan al die veiligheidsvoorschriften wordt voldaan, en er ontstaat een klein vlammetje, zou dat snel onder controle moeten zijn. Dan is het risico erg beperkt dat je een soortgelijk effect krijgt als in Enschede."

Herhaling van Enschede

René Torenvlied, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit van Twente en projectleider van het onderzoek naar de vuurwerkrampen in Culemborg (1991) en Enschede (2000), trekt op basis van de bevindingen van zijn onderzoeksteam toch een andere conclusie. "Zelfs als er wordt voldaan aan al die veiligheidsvoorschriften, dan kan je alsnog niet uitsluiten dat er een explosieve brand ontstaat."

Hij legt uit: "Dat heeft bijvoorbeeld te maken met de wijze van opslag die nu wordt toegestaan in zogenoemde gaasverpakkingen. Hierdoor kan vuurwerk dat eigenlijk niet opgeslagen mag worden in Nederland, toch worden opgeslagen."

Detonatiesnelheid leidt tot massa-explosie

Dat het vuurwerk door die verpakkingen toch opgeslagen mag worden, is gevaarlijk, vertelt de hoogleraar. "Want als vuurwerk eenmaal brandt, dan is het niet meer te blussen."

Dat weet Van Riel ook. "Als het kruit zodanig is opgewarmd dat het spontaan begint te branden, kan het bijvoorbeeld een detonatiesnelheid bereiken. Dat wil zeggen dat explosiesnelheid de 3.000 meter per seconde is gepasseerd. Als dat gebeurt, wordt het een massa-explosie. Dat hebben we bijvoorbeeld gezien in Enschede."

Vuurwerk gedraagt zich onvoorspelbaar

Maar hoe groot is de kans dat zoiets gebeurt bij de opslag van consumentenvuurwerk in woonwijken? Dat is erg moeilijk te voorspellen, zegt Torenvlied. "Op grond van het onderzoek dat is gedaan, zien we dat vuurwerk zich onvoorspelbaar gedraagt. De hevigheid van een explosie kan worden beïnvloed door verschillende factoren, zoals het soort vuurwerk, de hoeveelheid brandbare stof, de opsluitingscondities, noem maar op."

"Soms reageert vuurwerk dat niet massa-explosief zou moeten reageren, toch wel massa-explosief. Dat is dan erg gevaarlijk." Een opslag van tienduizend kilo zal niet de ramp van Enschede evenaren, vervolgt Torenvlied. "Maar er blijft wel degelijk een gevaar voor massa-explosie in woonwijken, en dat moeten we niet willen."

Kleinere opslagruimten

Van Riel ziet liever ook geen vuurwerkopslagplaatsen in woonwijken. "Als het allemaal goed gereguleerd is, kan siervuurwerk zonder complicaties worden opgeslagen. Maar het probleem bij vuurwerkopslag in woonwijken is nou juist dat de veiligheidsvoorzieningen vaak ondermaats zijn."

"Dan heb ik het over de kleinere opslagruimtes van tijdelijke aard, bijvoorbeeld het verkooppunt van vuurwerk voor een paar dagen per jaar. Daar worden de veiligheidsvoorschriften vaak niet goed nageleefd en bovendien wordt er ook te weinig op gehandhaafd." Van Riel is ervan overtuigd dat de gevaarlijkste situaties kunnen worden voorkomen wanneer iedere gemeente haar verantwoordelijkheid neemt om consumentenvuurwerk veilig op te slaan buiten woonwijken.