Hoe de Franse tompouce het oer-Hollandse symbool voor Koningsdag werd

Wie eet ze niet vandaag? De tompouce is niet weg te denken op Koningsdag. Normaal met roze glazuur, maar op een dag als vandaag met een laagje oranje. "Koningsdag is dé tompouce-dag, natuurlijk."

Het verhaal over waar de tompouce vandaan komt en waarom wij hem eten, is helaas niet waterdicht. Wel gaat de geschiedenis van het gebakje waarschijnlijk terug tot de tijd van Napoleon.

Duizend laagjes

"De tompouce, twee lagen bladerdeeg met room ertussen, komt oorspronkelijk namelijk uit Frankrijk", vertelt Norbert Cappetti van HEMA, waar ze sinds 1932 worden verkocht. Geschat wordt dat het gebakje daar voor het eerst in 1651 werd gegeten. Het Franse gebakje bestaat uit drie lagen bladerdeeg met banketbakkersroom.

De Franse benaming millefeuille, wat vrij vertaald duizend laagjes betekent, is een verwijzing naar het bladerdeeg dat uit veel laagjes bestaat. In andere landen zoals Italië, Spanje en België kennen ze dit gelaagd gebakje ook, met in elk land zijn eigen naam. Vaak is die naam afgeleid van Napoleon, die gek zou zijn op het gebakje. Al is dat niet bewezen.

Geïnspireerd door een Friese artiest

De eerste tompouce in Nederland werd gemaakt door een banketbakker in Amsterdam, vertelt Cappetti. Hoe het gebakje hier terecht is gekomen is niet bekend, maar over hoe het gebakje aan zijn Nederlandse naam komt, gaat wel een verhaal rond.

"Het schijnt dat deze banketbakker in 1858 is geïnspireerd door een optreden van een klein Fries mannetje in het circus. Die artiest noemde zichzelf Admiraal Tom Pouce. Waarschijnlijk afgeleid van de Amerikaanse circusartiest Tom Thumb, of terwijl: klein duimpje, die tussen 1844 en 1845 door Nederland reisde. En het lijkt erop dat die Amsterdamse banketbakker de naam van de Friese artiest koos voor het gebakje." Naast hun creativiteit hadden de twee mannen nog iets gemeen, namelijk hun dwerggroei.

Run op tompoucen

De tompouce is nu niet meer weg te denken uit de gebaksvitrine. HEMA verkoopt er zo'n 14 miljoen per jaar, vertelt Cappetti. "Zo'n 45.000 per dag." Maar alleen op Koningsdag worden er minstens 22 keer zoveel verkocht, vertelt hij. "Dan stijgt de verkoop echt naar grote hoogte: er is dan een enorme run op onze tompoucen. Op en rond Koningsdag verkochten we er bijna 1 miljoen."

Dit jaar hoopt Capetti de 1 miljoen echt te halen. "Dat zou echt een record voor ons zijn." Heel Nederland is dol op dit gebakje natuurlijk, zegt Cappetti. "En dan is Koningsdag echt dé tompouce-dag."

Paradepaardje van de Meester Patissier

Bij Meester Patissier Robèrt van Beckhoven, bekend van Heel Holland Bakt, is het verkoopaantal op Koningsdag natuurlijk ook hoger. "Op een normale dag verkoop ik er 24", vertelt hij. "Maar ik denk dat we dit jaar zo rond de 8.000 tot 10.000 tompoucen verkopen."

Maar er zit wel verschil in hoe tompoucen worden gemaakt, vertelt Van Beckhoven. Verse ingrediënten zijn volgens hem belangrijk. "Wij krijgen elke dag verse melk van de boer. En ons bladerdeeg wordt niet gemaakt van water. We doen dat met melk en room, waardoor hij heel erg bros wordt en wegsmelt in je mond. Ik ken niemand in Nederland die dat ook doet. Het is echt ons paradepaardje."