Hoe bepaald wordt of een land voor vluchtelingen veilig is of niet en waarom dat zo moeilijk is

Vluchtelingen mogen niet teruggestuurd worden naar onveilige landen. Maar welke landen veilig of onveilig zijn, is niet altijd duidelijk.

Kamerlid voor JA21 Joost Eerdmans zei vanmorgen in De Ochtendspits op BNR dat je op reis van Afghanistan naar Nederland door 20 veilige landen komt. Los van dat de topografische kennis van Eerdmans niet helemaal op orde is (het zijn namelijk 7 landen), kom je zeker ook door voor vluchtelingen onveilige landen: Turkije en Iran.

Verwarring

"Het kan zijn dat je in een land veilig op vakantie kunt, maar dat het er bijvoorbeeld voor Afghaanse vluchtelingen niet veilig is. Zoals Turkije", zegt Martijn van der Linden van Vluchtelingenwerk. Volgens hem ontstaat er al verwarring door de twee verschillende betekenissen die er over 'veilige landen' bestaan in het asielbeleid.

"Nederland merkt bepaalde landen als veilig land van herkomst aan, om onderscheid te kunnen maken in de asielprocedure. Mensen uit bijvoorbeeld Marokko, Mongolië en Albanië plukken ze eruit en geven ze een spoed asielprocedure zodat ze snel kunnen worden afgewezen en uitgezet. Ze krijgen wel allemaal een asielprocedure, want er zitten bijvoorbeeld ook politiek activisten in Marokko bij die daadwerkelijk wat te vrezen hebben."

Veilig derde land

De andere definitie is een 'veilig derde land'. De criteria daarvoor komen onder andere uit het VN-Vluchtelingenverdrag en Europese regelgeving. Als een land aan de criteria daarvan voldoet, kun je er vluchtelingen naartoe sturen.

Een land voldoet juridisch aan de criteria van een veilig derde land als ze vluchtelingen niet terugsturen naar hun land van herkomst, maar bijvoorbeeld ook medische zorg bieden en in hun eigen levensonderhoud laten voorzien.

Geen land zegt: 'Kom maar met die vluchtelingen'

"Het is dus lastig om een antwoord te geven op de vraag welke landen op de wereld 'veilig derde land' zijn om vluchtelingen naar terug te sturen, omdat dat door de rechter getoetst moet worden. We weten niet precies welke landen die toets doorstaan. Omdat er in de praktijk geen landen zijn die zeggen 'kom maar op met al die vluchtelingen uit Europa'", zegt Van der Linden.

Een paar jaar geleden heeft de Europese Unie geprobeerd om van Turkije zo'n veilig derde land te maken, specifiek voor Syriërs. In de EU-Turkijedeal is afgesproken dat Turkije miljarden krijgt om ervoor te zorgen dat Syriërs wel medische zorg krijgen, toegang tot de arbeidsmarkt, etc. Met als doel ervoor te zorgen dat Turkije juridisch een veilig derde land voor Syriërs is. Maar dat geldt niet voor Afghanen, omdat die niet onder de Turkije-deal vallen.