"We zijn terug bij af", reageert de Iraans Nederlandse Atiyeh Navaz. Amper een jaar na de dood van Mahsa Amini ligt er volgens een mensenrechtenorganisatie opnieuw een meisje in coma in Iran. Mogelijk is de tiener mishandeld door de moraalpolitie.
De 16-jarige Armita Garawand zou afgelopen weekend zijn aangevallen in de metro in Teheran, omdat ze zich niet aan de kledingvoorschriften zou hebben gehouden. Op beelden is te zien hoe ze uit het treinstel wordt gedragen en stil op het perron blijft liggen. Volgens mensenrechtorganisatie Hengaw ligt het meisje sinds zondag in coma.
In spanning afwachten
De korte gemonteerde video is door Iraanse staatsmedia naar buiten gebracht. Die melden dat Garawand in de metro tegen een ijzeren buis is gevallen, maar Hengaw zegt dat het meisje is aangevallen door de moraalpolitie.
"Ik wacht in spanning af hoe het nu met haar gaat", vertelt Atiyeh. Op TikTok houdt ze haar ruim 22.000 volgers op de hoogte van de ontwikkelingen in Iran door filmpjes te maken en aandacht te vragen voor de situatie in het land. "Dat is een uitlaatklep voor mij. Eigenlijk een baken van hoop in donkeren tijden."
'Déjà vu-gevoel'
Atiyeh is in Iran geboren en woont sinds haar jeugd in Nederland. Met een verdrietig gevoel ziet ze aan wat er op dit moment in Iran gebeurt. "Er is hier nu een compleet nieuwe onrust voor ons buiten Iran. Het is een déjà vu-gevoel, door wat Mahsa een jaar geleden is aangedaan. Het is heftig om nu op afstand te zijn", vertelt ze.
Nadat Amini door geweld van de moraalpolitie om het leven kwam, gingen vrouwen massaal de straat op. Ze verbrandden hun hoofddoek uit onvrede over de situatie in het land. Maar het regime sloeg keihard terug: demonstranten werden beschoten, opgepakt en vermoord. Ruim 500 Iraniërs kwamen om en zeker 20.000 mensen werden gearresteerd.
Mahsa of Jina Amini?
De 22-jarige Amini was van Koerdische afkomst. Jina was haar Koerdische naam, maar die mocht ze in Iran niet gebruiken van het regime. Die hanteerde haar officiële Perzische naam: Mahsa. In de berichtgeving over haar dood is ze internationaal bekend komen te staan als Mahsa Amini.
Video van ouders
Gisterochtend zag Atiyeh de eerste beelden uit het metrostation. "En de beelden van in de metro zijn ineens weg." Halverwege de dag volgde een filmpje van de ouders van Garawand, waarin zij vertelden dat hun dochter niet is aangevallen, maar onwel is geworden en met haar hoofd tegen een paal in de metro is gevallen. Maar volgens Ati is het meteen duidelijk dat dit in scène is gezet door het regime.
"Je ziet dat de ouders zich verspreken, stotteren en niet goed weten wat ze moeten zeggen. Dit is onder dwang gemaakt", zegt ze. Dat het filmpje naar buiten is gebracht door de Iraanse staatsmedia is voor Atiyeh juist een bevestiging dat wél klopt wat er wordt gezegd. Door alle berichten naast elkaar te leggen probeert ze te achterhalen wat er daadwerkelijk is gebeurd. Het regime plaatste meerdere video's om mensen te laten geloven wat er volgens hen is gebeurd.
'Doofpot-situatie'
De Iraanse Nederlander maakt zich enorme zorgen om de mensen in haar geboorteland. Vooral de situatie voor de kinderen gaat haar aan het hart. Het emotioneert haar als ze erover praat: "Wat je hoopt, is dat dit meisje het gaat overleven."
"Want dit zijn al onze kinderen in Iran, dit is onze realiteit. Dat gevoel komt nu weer compleet terug bij mij." Garawand zou op dit moment in een militair ziekenhuis liggen en wordt afgeschermd voor de buitenwereld. Een journalist die over haar wilde berichten zou bovendien zijn opgepakt. "Het is een complete doofpot-situatie", reageert Atiyeh.
Atiyeh heeft schuldgevoel
Het is ook een teleurstelling in de rest van de wereld dat het regime aan de macht kan blijven in Iran, vertelt Atiyeh over haar gevoelens. "Elke keer als je denkt dat er vrijheid komt, blijkt dat niet zo te zijn."
"Dit hadden onze kinderen kunnen zijn. Het enige verschil is dat ze door het lot ergens anders geboren zijn. Ik ben weggekomen. Ik heb dat geluk gehad en zij niet. Dat geeft een gigantische schuldgevoel", zegt ze. Als Atiyeh haar familie in Iran spreekt, komt dat gevoel nog meer naar boven.:"Het komt pijnlijk dichtbij. Ik had hun kunnen zijn. Die meiden lijken op mij, de namen komen mij bekend voor. Hoe kan het dan dat zij minder recht hebben op mensenrechten dan ik?"
Aandacht in de media
"De kinderen vragen ook eigenlijk zo weinig", vertelt ze geëmotioneerd. "In vrijheid een dansje kunnen doen, autonomie over hun eigen lichaam, kunnen spreken."
Atiyeh hoopt er aandacht in de media blijft voor de huidige situatie in Iran. "Als er geen berichtgeving is, kan het regime makkelijker iemand laten verdwijnen, dat weten we uit de geschiedenis. Hoe meer aandacht, hoe groter de kans is dat dit meisje niet gewist wordt uit de geschiedenis."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.