'Het Irma-effect is uitgewerkt': minder aanmeldingen voor opleiding gebarentolk

4 jaar geleden was Nederland aan de buis gekluisterd door de persconferenties over de coronapandemie. Een constante factor was gebarentolk Irma Sluis. Door haar wilden veel mensen zich omscholen tot tolk. Maar inmiddels lijkt het Irma-effect uitgewerkt.

Iedereen was in de ban van gebarentolk Irma die vooral populair werd door het gebaar voor hamsteren. Dat merkten ze ook bij de enige officiële opleiding tot gebarentolk in Utrecht, daar steeg in 2020 het aantal aanmeldingen flink. Maar inmiddels zitten de aanmeldingen weer op het oude niveau en groeit het tekort.

Divers beroep

Dat terwijl nieuwe tolken hard nodig zijn. 1,5 miljoen Nederlanders zijn doof of slechthorend. Zo'n 30.000 hebben de Nederlandse Gebarentaal als moedertaal. Er zijn zo'n 600 gebarentolken in Nederland, maar die kunnen lang niet al deze mensen ondersteunen.

Gebarentolk en voorzitter van de beroepsvereniging Kees-Ate van der Meer hoopt dat dit snel gaat veranderen. Hij spreekt over een heel mooi beroep: "Je moet het land in, naar mensen toe, je komt van geboorte tot graf. Dat maakt het heel divers."

Mimiek en expressie

"Je werkt met een heel mooie taal", gaat hij verder. Zo gebruik je naast je handen, ook veel mimiek en expressie. Van der Meer legt uit dat sommige dingen makkelijker te communiceren zijn in gebarentaal dan in de gesproken taal. Volgens hem heeft dat te maken met de driedimensionaliteit van de taal.

"In gebarentaal kan het dan juist veel duidelijker worden dan in de gesproken taal, omdat je ook emoties goed kunt weergeven", zegt de gebarentolk.

Huisarts zonder tolk

Van der Meer begint daarom ook volgende maand als docent gebarentolk bij de opleiding in Utrecht. Het is hard nodig om dat tekort op te vangen, vindt hij, omdat hij ziet wat de gevolgen zijn als dove of slechthorende mensen geen tolk tot hun beschikking hebben.

"Dat is bij tijd en wijle echt verschrikkelijk. Je moet je voorstellen dat sommige dove mensen zonder tolk naar een arts gaan of een medische afspraak hebben. Het is dan echt heel vervelend als je geen tolk hebt, die zou gewoon beschikbaar moeten zijn", zegt hij.

Digitaal tolken

Een oplossing is dan digitaal tolken, door het gebruik van bijvoorbeeld FaceTime, zodat er snel een tolk beschikbaar is. Dat gebeurde veel tijdens de coronapandemie, zag Van der Meer. Toch is dat volgens hem niet altijd even fijn.

"Gebarentaal is echt een driedimensionale taal, dat werkt veel beter in levende lijve. Het kan een tijdige oplossing bieden als je voor 10 minuten een tolk nodig hebt in een winkel", zegt hij. "Maar", voegt hij er gelijk aan toe, "voor gesprekken met meer diepgang moet een tolk echt ter plaatse komen."