Het komende jaar moet elke gemeente, opgedeeld in 30 regio's, onderzoeken waar en op welke manier het best duurzame elektriciteit op land kan worden opgewekt. Molenaar Maarten van Dijk vreesde dat zijn molen erdoor in gevaar zou komen en kwam in actie.
"Ik kan hier eindeloos zitten, kijken en luisteren naar de houten tandwielen." Maarten van Dijk is al 10 jaar molenaar en ging de strijd aan met zijn gemeente Ronde Venen. Hij wilde ervoor zorgen dat er geen windturbines in het Geingebied zouden komen staan, waar zijn Mondriaanmolen staat. De molen uit 1874 werd meer dan 20 keer door Piet Mondriaan geschilderd.
Unesco-werelderfgoed
De polder waarin zijn molen staat heeft een cultuurhistorische functie. De Stelling van Amsterdam loopt dwars door de polders heen en staat op de Unesco-werelderfgoedlijst. Een bijzondere omgeving, maar is het natuurgebied ook beschermd tegen windturbines? Daar maakte Van Dijk zich zorgen om.
Op een informatieavond van een organisatie die het natuurgebied wilde beschermen werd hij voor het eerst wakker geschud. Een projectleider was daar ingehuurd door de Regionale Energie Strategie (RES) om zijn verhaal te vertellen. "En zijn boodschap was duidelijk", vertelt van Dijk, "Er zit een energietransitie aan te komen."
Wat is de RES?
De Regionale Energiestrategie (RES) is een ambitieus plan dat uit het Klimaatakkoord van 2019 is voortgekomen. Met als hoofddoel: de CO2-uitstoot in 2030 halveren ten opzichte van 1990. Zowel gemeenten als burgers staan voor een grote opgave om dit in goede banen te leiden. De ambitie is groot: in 2030 moet er minstens 35 terawattuur aan zonne- en windenergie worden opgewekt.
Het plan van de Regionale Energiestrategie (RES) is om samen met burgers te kijken op welke plekken die duurzame energie kan worden opgewekt en vervolgens te beslissen op welke manier dat gebeurt. Door onder meer informatieavonden en digitale bijeenkomsten worden de burgers vanaf het begin bij de plannen betrokken.
'Hoeveel windturbines wil je?'
De projectleider had een flyer bij zich waarin werd uitgelegd hoeveel duurzame energie de regio moest gaan opwekken. "Er moest veel gebeuren. In de flyer werd uitgelegd hoeveel zon- en windenergie nodig was om dat doel te behalen."
De mensen die op de avond aanwezig waren, konden aangeven hoeveel windturbines zij in de omgeving wilden, vertelt Van Dijk. "Er werd geroepen: 'Wilt u zes, acht of twaalf windturbines?' Ik riep gelijk: 'Dat wil ik niet, ik wil er nul.' Maar die optie was er niet."
Niet afwachten
Vrij snel na de informatieavond besloot Van Dijk bij de buren aan te kloppen. "Ik vroeg hen of ze wisten dat er plannen zijn voor windturbines in de omgeving." Veel van hen wisten dat niet. Sommigen wilden afwachten, maar Van Dijk wilde dat absoluut niet. "We wilden direct iets doen om het idee van tafel te krijgen en juist niet de procedure af te wachten."
Met een groepje verontruste Gein-liefhebbers stelde hij een aantal vragen. Wat is de RES? Wat doen de mensen in onze omgeving? Maar ook: wie kennen we in de lokale politiek? Zo hoopte hij het vraagstuk bij de gemeenteraad onder de aandacht te brengen.
Politiek wakker
Vervolgens schudden de Gein-liefhebbers met banners ook de mensen in het dorp wakker. "Overal hingen we posters op met afbeeldingen van hoe het gebied eruit zou komen te zien als de windturbines daadwerkelijk zouden worden geplaatst." Volgens de molenaar kregen de inwoners zo een goed idee van hoe de polder en het dorp eruit zouden gaan te zien. "Want niet alleen als je in de polder loopt, zie je de molen. Ook vanaf de patatkraam in het dorp kan je vrolijk die hoge windturbines zien draaien."
Uiteindelijk startte hij een petitie, waarmee hij 4500 handtekeningen verzamelde. Door alle commotie die ontstond, besloot de gemeente het gebied rondom de molen uit te sluiten voor het plaatsen van windturbines. Een grote overwinning voor Van Dijk en zijn medestanders. "Ik wist niet dat de democratie zo werkt. Als je echt iets wil, kan je dat ook echt voor elkaar krijgen. Ik ben politiek wakker geworden en ik vond het heel interessant."
'Alleen maar 'nee' is een zwaktebod'
Toch is Van Dijk helemaal niet tegen meewerken aan de energietransitie. Wel vindt hij dat het op een andere manier moet. "We zoeken nu met de omgeving naar andere manieren om energieneutraal te worden. Ik ben niet tegen de energietransitie, maar het moet hier gewoon op een andere manier. We willen ook niet alleen maar 'nee' zeggen, dat vind ik een zwaktebod."
"Iedereen wil nu zorgen dat zijn huis energieneutraal wordt en ook voor goede isolatie zorgen. Daarnaast willen we allemaal leverancier worden van het elektriciteitsnet." Van Dijk hoopt anderen te inspireren om zich ook te verdiepen in de Regionale Energiestrategie in hun regio. "Want je moet wel in actie komen. Dat was ook onze gedachte: als we niets hadden gedaan, dan stonden we erbij en keken we ernaar. Dan komen ze er gewoon."
Inspraak is heel welkom
Kristel Lammers, programmadirecteur van de Regionale Energiestrategie, wil júíst dat mensen actief onderdeel zijn van de plannen die voor de energietransitie worden gemaakt. "Inspraak is in de RES heel belangrijk. We willen dat er in heel Nederland draagvlak is voor de plaatsing van windturbines en zonnevelden."
"Op dit moment is er nog niks vastgesteld. Sinds 1 oktober zijn verschillende locaties aangewezen waar mogelijk iets zou kunnen komen, maar het is juist nu belangrijk op lokaal niveau te kijken of dat ook past bij de omgeving, of dat inwoners juist andere locaties meer geschikt vinden."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.