Het begrotingstekort wordt het grootste sinds de oorlog, maar we zullen niet 'van een tientje per week hoeven te leven'

Minister Hoekstra noemde het komende begrotingstekort 'het grootste sinds de Tweede Wereldoorlog'. Dat tekort leek toen met 40,3 procent onoplosbaar. Toch lukte het. Ook nu kunnen we volgens economen wel een stootje hebben. Maar vanzelf zal het niet gaan.

Na de oorlog werd het begrotingstekort ingedamd door een draconische maatregel van de toenmalige minister van Financiën Lieftinck. Zijn verre opvolger minister Hoekstra komt nu voor de grootste uitdaging sinds de oorlog te staan. Maar volgens sommige economen biedt het juist kansen. "Op de lange termijn leveren economische crises als dit altijd welvaart en vernieuwing op", zegt econoom Sylvester Eijffinger.

Eerdere tekorten

Afgezet tegen die na-oorlogse cijfers lijkt de voorspelde 11,8 procent waar we dit jaar door de coronacrisis mee te maken hebben wel mee te vallen. Toch hebben we deze cijfers sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer meegemaakt in Nederland.

Ja, er waren crises, en met flinke begrotingstekorten. Zo liep het tekort in 1982 op tot 5,9 procent en in 1995 haalden we zelfs 8,7 procent. In de meest recente economische crisis tikten we in 2010 even de 5,2 procent aan.

Tientje van Lieftinck

Na de Tweede Wereldoorlog hielp 'het tientje van Lieftinck' enorm om het begrotingstekort op te lossen. "Een vrij spectaculaire operatie", noemt hoogleraar Economische Geschiedenis Hein Klemann dit.

"Alle bankbiljetten werden in een week ongeldig verklaard. Iedereen moest het doen met een tientje. Als je kon aantonen dat jouw geld op legitieme wijze verdiend was, mocht je dat geld houden. Maar het werd alsnog enorm belast om de inflatie in te perken", legt Klemann de maatregel uit.

'Lenen, bezuinigen en meer belasting'

Om nu uit de crisis te komen, hoeven we volgens hoogleraar Klemann "niet van een tientje te leven", maar vanzelf zal het niet gaan. "Als we ervan uitgaan dat we twee jaar een groot financieringstekort hebben, dan is dat door de Nederlandse samenleving ook wel op een normale manier op te lossen. Door te lenen en te bezuinigen na die periode. En natuurlijk belastingverhogingen."

Toch is hij optimistisch, zeker als het bedrijfsleven zoveel mogelijk intact blijft. "We moeten in ieder geval zorgen dat bedrijven dit overleven, dan zal de economie vanzelf wel weer opleven." Ook econoom Sylvester Eijffinger is hoopvol, al was het maar omdat dit een crisis is met een externe oorzaak, en geen systeemcrisis. "Op de lange termijn leveren economische crises als dit altijd welvaart en vernieuwing op."