Helft van de bossen gekapt sinds industriële revolutie? Het wordt vaak gezegd, maar het klopt niet

Je hoort het wel vaker, vooral van organisaties en mensen die zich hard maken voor het klimaat: sinds de industriële revolutie is 50 procent van het bos gekapt. Maar dat klopt niet.

Vooropgesteld: het is heel moeilijk om de mate van ontbossing te meten, zegt klimaatexpert Gert-Jan Nabuurs van de Wageningen Universiteit. Maar dat het 50 procent is, is overdreven.

Verschil per gebied

Hoeveel bos er wordt gekapt, verschilt heel erg per wereldgebied. Vooral in landen als Brazilië, Indonesië en in sommige delen van Afrika neemt het zogenoemde bosareaal op dit moment flink af. In Europa begon ontbossing al in de Romeinse tijd, rond het begin van onze jaartelling.

Daar gingen mensen in Europa mee door tot 1600 en 1700, zegt Nabuurs. In deze tijd werden huizen en schepen nog van hout gemaakt. Sinds 1800 is het aantal bosgebieden in Europa weer flink toegenomen. "De landbouw in Europa is geïntensiveerd. Daarvoor zijn nieuwe bossen aangelegd, ook voor houtproductie", legt klimaatexpert Nabuurs uit.

Wereldwijd neemt bosgebied af

Maar wereldwijd is er daadwerkelijk sprake van ontbossing. Het aantal bossen neemt gemiddeld met 4 miljoen hectare per jaar af. "Dat is zo groot als de oppervlakte van Nederland. We denken dat we sinds de industriële revolutie zo'n 30 procent van de wereldbossen verloren hebben", schat Nabuurs.

En ook het Nederlandse bos staat onder druk: elk jaar ontbossen wij een paar duizend hectare. "Dat is echt iets van de laatste 10 tot 20 jaar", vertelt Nabuurs. We hebben ruimte nodig om bijvoorbeeld wegen aan te leggen, om nog maar te zwijgen over het aantal huizen dat er bijgebouwd moeten worden.

Bossenstrategie

Het aantal bossen neemt dus af, maar dat betekent niet dat er niks aan wordt gedaan. In de Nederlandse bossenstrategie is vastgesteld dat er tussen 2020 en 2030 juist 37.000 hectare bos erbij moeten komen. Dit zou een toename van bijna 10 procent en een omvang van vier keer de stad Utrecht betekenen.

Samen met terreinbeheerders zoeken provincies binnen het Natuurnetwerk Nederland naar ruimte voor zo'n 15.000 hectare bos. Binnen dorpen, steden en in overgangszones zoeken rijk en provincies naar ruimte voor aanvullende 19.000 hectare.

Ontbossing tegengaan

Nabuurs heeft onderzoek gedaan naar mogelijk maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan. Ontbossing is aan te pakken, zegt hij. "Als regeringen de ontbossing en het stoppen daarvan echt heel serieus nemen, dan werkt dat inderdaad. Vooral de uitvoering van de wetgeving is erg belangrijk. Je moet ervoor zorgen dat, als de wet wordt overtreden, dit ook leidt tot straffen."

Hierbij is 'monitoring' heel belangrijk, legt Nabuurs uit. "Alle landen moeten bijvoorbeeld aan de Voedsel - en Landbouworganisatie van de FVO hun bosgebieden rapporteren. Dat gebeurt voornamelijk met satellieten, maar ook met bosinventarisaties op de grond", vertelt Nabuurs.

Moeilijk te meten

Het monitoren geeft inzicht in de ontwikkeling van het bosgebied. "Het gaat niet alleen maar om bosverlies, maar ook om wat er bij komt aan bos. En hoe dat ook alle verschillende functies vervult, zoals houtproductie en biodiversiteit."

Toch geeft het monitoren ook maar een beperkt inzicht in het complete plaatje, zegt Nabuurs. "In sommige gebieden neemt het bosgebied een klein beetje af en in andere gebieden komt er weer wat bos bij. Dat is heel moeilijk om te meten. Dat maakt het ook zo lastig om dat goed te monitoren."