Pauline vroeg een webwinkel om achteraf betalen uit te schakelen nadat ze moeite had haar huur te betalen, maar dat kon niet. Moeten bedrijven klanten beschermen tegen de risico's van deze betaaloptie? "Een knopje minder moet toch niet zo moeilijk zijn."

Achteraf betalen is inmiddels een veelgebruikte betaaloptie bij het online winkelen, en binnenkort is dit waarschijnlijk ook mogelijk in fysieke winkels. De betaaloptie geeft consumenten de mogelijkheid om pas te betalen nadat ze hun aankoop hebben ontvangen. Vaak kan dat binnen 14 tot 30 dagen na aankoop, en in sommige gevallen kan de betaling in drie termijnen worden gedaan.

Achteraf betalen biedt gemak

Uit een panelonderzoek van EenVandaag blijkt dat deze optie vooral wordt gekozen omdat het de consument veel gemak biedt: je kunt een online aankoop eerst zien voordat je betaalt en hoeft je pas later druk te maken over de vraag hoe je het gaat financieren.

Maar niet iedereen kan hier even verstandig mee omgaan. De 32-jarige Pauline kwam door het gemak van achteraf betalen juist regelmatig in de problemen. "Ik heb een gat in mijn hand en geef geld uit voordat ik het echt heb. Dat levert problemen op, zoals het niet op tijd kunnen betalen van mijn huur", vertelt ze.

Stress door 'schulden'

"Ik kocht echt allerlei dingen die ik niet per se nodig had." Pauline kwam door de vele herinneringskosten niet in grote schulden, maar het niet kunnen betalen van haar huur zorgde wel voor stress.

Ze had liever de optie voor achteraf betalen helemaal niet gehad, zodat ze ook niet in de verleiding was gekomen om aankopen te doen waar ze het geld niet voor had. "Het had mij achteraf gezien veel stress bespaard als ik direct moest betalen. Mijn ADHD-brein helpt daarin ook niet echt mee."

Optie blokkeren

Een webwinkel waar Pauline vaak online aankopen deed is Bol. Ze besloot daarom zelf contact op te nemen met de website om te vragen of ze de optie om achteraf te betalen voor haar konden blokkeren.

"Dat kon niet", vertelt ze. Haar poging om zichzelf op deze manier in bescherming te nemen was dus niet succesvol. "Ik vind dat echt belachelijk. Een knopje meer of minder moet toch niet zo moeilijk zijn?"

Bedrijven moeten helpen

Ook Nadja Jungmann, lector schulden en incasso aan de Hogeschool Utrecht, vindt dat Bol en andere bedrijven die het mogelijk maken om achteraf te betalen consumenten in bescherming zouden moeten nemen.

"Net zoals banken je de mogelijkheid geven om rood staan uit te zetten, zouden bedrijven mensen de optie moeten geven om achteraf betalen te blokkeren. Dit zou veel problemen kunnen voorkomen."

Jongeren en mensen met ADHD kwetsbaar

Volgens de lector zijn bepaalde groepen namelijk extra kwetsbaar voor de negatieve effecten van achteraf betalen, zoals jongeren en mensen met ADHD. "Jongeren zijn nog niet goed in staat om langetermijnbeslissingen te nemen, en mensen met ADHD zijn vaak impulsiever. Als je daar een onbeperkt budget aan toevoegt, is het recept voor problemen snel compleet."

Impulsief gedrag speelt een grote rol bij deze betaaloptie. En ook mensen die onder financiële druk staan, zijn extra vatbaar voor verleidingen zoals achteraf betalen.

info

Wettelijk verplicht

In de wet is vastgelegd dat webwinkels verplicht zijn om de optie aan te bieden om na aankoop van een product het bedrag of de helft daarvan pas bij levering te betalen. Dit geeft de koper meer zekerheid.

Stel je hebt iets besteld dat vervolgens niet wordt bezorgd, dan hoef je dus ook niet veel stappen te ondernemen om achter je geld aan te gaan. Uit onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat de mogelijkheid om achteraf te betalen bij een kwart van de onderzochte webshops niet mogelijk is, terwijl ze dus wel wettelijk verplicht zijn om dit te doen.

Schulden kosten Nederland geld

De problemen die deze populaire betaaloptie met zich mee kan brengen, hebben niet alleen effect op het individu maar ook op de gehele maatschappij. "Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 1 op de 5 mensen die achteraf betalen, te maken krijgt met een incasso. Dat leidt jaarlijks tot hoge kosten voor de samenleving", vertelt Jungmann.

"Problematische schulden kosten Nederland jaarlijks zo'n 8,5 miljard euro. Dat is gemiddeld 500 euro aan belastinggeld per persoon."

Geen speciale behandeling

Webwinkel Bol laat op vragen van EenVandaag weten dat ze achteraf betalen niet op individueel niveau kunnen uitzetten. Je kan dus niet, zoals Pauline wil, aangeven dat je deze optie niet wil krijgen bij het afrekenen. Wel is achteraf betalen in sommige gevallen niet mogelijk op de website. Dit is zo wanneer het aankoopbedrag hoger is dan 750 euro en wanneer er nog rekeningen open staan.

Volgens een woordvoerder van Bol krijgen ze weinig vragen van klanten die de achteraf betalen-optie willen uitschakelen. Cijfers over hoeveel betalingsherinneringen er verstuurd worden, wil het bedrijf niet delen.

'Ik hou opeens geld over'

Ondertussen heeft Pauline een andere manier gevonden om haar koopdrang in bedwang te houden: haar vader helpt nu met het beheren van haar geld. "Ik overleg nu met hem voor ik iets koop, zodat ik het leer te beheersen. Sinds hij dit doet, houd ik opeens geld over", zegt ze.

Pauline begrijpt dat achteraf betalen voor veel mensen handig is, maar ze hoopt dat er een screening komt. "Om te checken of mensen wel financieel in staat zijn om die bestelling te plaatsen. Ik heb weleens iets van 10 euro gekocht en daar kwam toen 7 euro aan herinneringskosten bij. Dat is voor bedrijven een makkelijke manier om extra te verdienen."

audio-play
Achteraf betalen blokkeren? Pauline krijgt geen hulp van webwinkels "Ik wilde zorgen dat ik niet in de verleiding kwam"

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.