'Had verwacht dat Israël eerst zoveel mogelijk gijzelaars vrij wilde krijgen', zegt expert over einde staakt-het-vuren met Hamas

Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas is sinds vanochtend voorbij. Israël heeft de gevechten hervat nadat het een raket zou hebben onderschept vanuit Gaza. De aanval is geclaimd door terreurgroep Islamitische Jihad.

"Ik had verwacht dat Israël eerst zoveel mogelijk gijzelaars vrij wilde krijgen, voordat ze weer geweld zouden gaan gebruiken", zegt historicus aan de Universiteit Utrecht Peter Malcontent, die specialist is op het terrein van het Israëlisch-Palestijnse conflict.

'Proces verstoord'

Het is gissen wat de directe aanleiding is voor de hernieuwde gevechten. "Dat kan er mee te maken hebben dat Hamas niet alle vrouwen wilde vrijlaten zoals was afgesproken of een veranderde militaire houding." Dat er vanuit Gaza vlak voor het verstrijken van het bestand weer een raket zou zijn afgeschoten, ziet hij meer als een legitimatie dan als de oorzaak.

Volgens Malcontent wilde Hamas ondanks dat doorgaan met het bestand en het uitwisselen van gijzelaars en gevangenen. "Dat proces is nu verstoord." Hij noemt het 'typerend' dat Amerika de duimschroeven van de Israëlische regering steeds verder leek aan te draaien, maar tegelijkertijd ook goedkeuring gaf om de gevechten in Gaza tegen Hamas te hervatten. "Dat zal de beslissing voor Israël zeker makkelijker hebben gemaakt."

Slecht nieuws voor gijzelaars

Van de ongeveer 240 mensen die op 7 oktober door Hamas zijn gegijzeld, zitten volgens de Israëlische regering nog 141 mensen vast op verschillende plekken in Gaza. Israël zou tot nu toe 210 Palestijnse gevangenen hebben vrijgelaten uit verschillende gevangenissen.

Voor de gijzelaars die nog vastzitten in het in elk geval erg slecht nieuws dat het staakt-het-vuren is beëindigd, zegt Malcontent. "Waar gisteren nog nagedacht werd over het vrijlaten van meer gijzelaars en een definitief bestand, zijn we daar nu weer heel ver van verwijderd. Vooral voor Israëlische mannen en militairen, die onderaan de lijst staan, is vrijlating nu ver weg." Die laatsten hebben het meest te vrezen door deze nieuwe escalatie, denkt de historicus.

'Zo spaar je geen burgerslachtoffers'

Dat het bestand beëindigd is, zegt veel over de prioriteit van Israël om Hamas uit te schakelen, zegt Malcontent. "De vrijlatingen waren belangrijk, maar dat andere doel lijkt nu weer belangrijker, ongeacht de consequenties."

De vraag is nu hoe Israël gaat voorkomen dat er in Gaza zo min mogelijk burgerslachtoffers vallen. "Ze publiceren nu online wel kaarten waar Gazanen kunnen zien waar Israël oorlogsactiviteiten wil uitvoeren, maar dat is bijna lachwekkend als je je bedenkt dat deze burgers zich in een omgeving met nauwelijks elektriciteit bevinden. Je spaart hiermee niet serieus burgerslachtoffers."

Gemakzuchtige houding van Israël

Donderdag schreef de Amerikaanse krant The New York Times dat Israëlische veiligheidsdiensten al meer dan een jaar wisten van de plannen van Hamas om Israël aan te vallen. Dat zou staan in interne documenten en e-mails van Israëlische strijdkrachten en inlichtingendiensten.

"De enige manier waarop je dit zou kunnen verklaren is een blijvende onderschatting en arrogantie van de macht. Israël is de bovenliggende partij en dat kan leiden tot een gemakzuchtige houding", zegt Malcontent. "Als het verhaal van The New York Times klopt, dan neem je de zaken niet serieus genoeg."

Positie Palestijnse autoriteit versterken

De Israëlische premier Netanyahu heeft moeten constateren dat 20 jaar beleid op zand is gebouwd, zegt Malcontent. "Een oorlog gaat het probleem niet oplossen, want als je Hamas hebt weggeblazen heb je nog geen vrede." De historicus denkt dat de enige echte oplossing is om in gesprek te gaan met de Palestijnse autoriteit.

"Dat is een proces voor de middellange termijn. Eerst moet je zorgen dat de gevechten ophouden en Hamas wordt uitgeschakeld, of dat de machtsbasis in elk geval wordt verzwakt. Zet je een streep door Hamas, dan versterk je de positie van de Palestijnse autoriteit."