Geheimen van grootste Romeinse villa van Nederland worden eindelijk ontrafeld

Het is een van de grootste archeologische schatten die ooit in ons land zijn ontdekt en ligt al meer dan 30 jaar opgeslagen in kartonnen dozen. Onderzoekers gaan eindelijk het verhaal van de enorme Voerendaalse Romeinse boerderij in kaart brengen.

Henk Hiddink loopt naar een stapel dozen en pakt uit één daarvan een flink stuk oranje steen. Het is een dakpan. Een Romeinse dakpan. "Moet je je voorstellen hoe zwaar zo'n dak was", zegt Hiddink. "Een Romeinse dakpan weegt al snel 4 tot 5 kilo. Ik heb het wel eens uitgerekend: bij de villa van Voerendaal heb je er dan 70 ton aan dakpannen op liggen. 70 duizend kilo! Dat moet een enorme constructie zijn geweest om dat te dragen."

Vloerverwarming

Hiddink is archeoloog. Hij gaat de komende 3 jaar met een team wetenschappers 20 duizend vondsten analyseren en beschrijven. Vondsten die tussen 1985 en 1987 gedaan zijn op een akker buiten Voerendaal, in Zuid-Limburg. Daar werd ruim 2000 jaar geleden een enorme villa rustica gebouwd. "Dit soort villa's waren eigenlijk grote boerderijen", legt Hiddink uit.

Luxe boerderijen, want ze beschikten over een badhuis, waterleiding en zelfs vloerverwarming. Daarnaast waren er graanschuren en opslagkelders. De villa-boerderij in Voerendaal was ongeveer 75 bij 190 meter groot. Er moeten er tientallen zijn geweest. Het graan van deze boerderijen werd via de Maas en de Rijn vervoerd naar de soldaten die langs de Rijn de grens van het Romeinse Rijk bewaakten. Of het werd in steden verkocht.

Veel schatten in kartonnen dozen

Tijdens de opgravingen in de jaren tachtig zijn er dus zo'n 20 duizend vondsten gedaan, die snel werden bekeken en gerubriceerd. Een paar van de mooiste vondsten, bijvoorbeeld een gebeeldhouwde kop van een vrouw, landbouwwerktuigen, munten en potten, werden meteen apart genomen. Een aantal is te zien in het Limburgs Museum in Venlo.

Maar heel veel andere zaken, zoals glas, aardewerkscherven, metalen objecten en heel veel dakpannen, zitten dus nu nog in kartonnen dozen. Die zijn opgeslagen in het archeologisch onderzoekscentrum De Vondst in Heerlen. Al die tijd was er geen geld om alles eens goed te beschrijven.

Maar, zegt Benoît Mater van het Limburgs Museum, dat geld is er nu eindelijk wel. In totaal 720.000 euro. "We kunnen nu het hele verhaal in kaart gaan brengen. En dan kan je dus vragen stellen. Wie heeft daar gewoond? Hoe is het gebouw gebruikt? En hoe hebben de mensen daar geleefd? Zijn het Romeinen geweest of inheemse mensen die Romeinse technieken hebben overgenomen? Het is een schatkist die al jarenlang bovengronds dichtzit en die we nu eindelijk mogen gaan openen."

Puinveld

Henk Hidding was zelf niet betrokken bij de opgravingen in de jaren tachtig, maar hij is erg enthousiast over wat er allemaal naar boven is gekomen. Ook omdat het niet alleen om gebruiksvoorwerpen van Romeinen gaat. Er hebben aan het begin van onze jaartelling wel meer volken in Zuid-Limburg gewoond.

Hiddink: "Dan heb je het over Gallo-Romeinen en Germanen. Die mensen kwamen op zo'n villaterrein omdat ze deels nog woonden in de ruïnes. Die knapten ze een beetje op. Maar het terrein is ook een soort groeve. Ze konden er stenen weghalen en ze konden er kalk opnieuw gaan branden om er mortel van te maken. Vensterglas smolten ze om en daar maakten ze weer nieuwe voorwerpen van. Het was een enorm puinveld van bruikbaar materiaal dat ze kwamen opzoeken."