Gaat de btw ooit nog omlaag? En andere vragen over de belasting beantwoord

Als het ligt aan kabinet-Schoof, wordt de btw op kunst, cultuur, sport en hotels verhoogd van 9 procent naar 21 procent. Je moet hier dan meer belasting over betalen. Wij vroegen wat jullie wilden weten over btw.

De afkorting btw staat voor 'belasting over de toegevoegde waarde'. Het is de belasting die wordt geheven bij de verkoop van goederen en diensten, en die wordt betaald door de consument. Jullie vragen over btw worden beantwoord door hoogleraar Indirecte Belastingen Jeroen Bijl aan Nyenrode Business Universiteit.

1. Hoe wordt het btw-percentage eigenlijk bepaald?

Binnen Europa mag je een aantal percentages gebruiken, begint de hoogleraar. "Alle EU-lidstaten mogen een standaardtarief van minimaal 15 procent toepassen en een beperkt aantal verlaagde tarieven toepassen, als ze die maar toepassen op een lijst van producten, goederen en diensten die voorgeschreven zijn in de Europese wetgeving."

Bijl: "In bijna alle EU-lidstaten wordt gebruik gemaakt van een laag btw-tarief. Nederland bijvoorbeeld koos bijvoorbeeld om een laag tarief van 9 procent en 0 procent in te voeren. Er is maar een EU-lidstaat, Denemarken, die eigenlijk maar één tarief hanteert: het standaardtarief."

2. Waarom wil dit kabinet de btw verhogen op sport, nieuws, boeken, cultuur, evenementen en horeca?

We vragen dit even aan politiek commentator Joost Vullings. Maar die kan kort zijn: "De verhoging stond in geen enkel verkiezingsprogramma. En ook in het hoofdlijnenakkoord is niet toegelicht waarom het kabinet dit wil."

"Maar het kabinet heeft gewoon geld nodig", zegt hij. "In de formatie zijn de partijen gaan kijken: wat zijn onze wensen en hoeveel geld is er? Toen kwamen ze erachter dat ze meer geld nodig hadden, en dat ze dat konden vrijmaken door het btw te verhogen van categorieën nu nog 9 procent zijn."

Had het kabinet ergens anders voor kunnen kiezen? "Ja, maar cultuur, nieuws, etcetera, zijn toch dingen waarvan vooral de PVV en BBB denken: Ach, het wordt gewoon verhoogd, punt."

3. Hoe beïnvloedt btw het koopgedrag van consumenten en bedrijven?

De overheid heeft eerder onderzoek gedaan naar het verlagen van het btw-tarief op groente en fruit, vertelt Bijl. "Ook keken ze naar wat er is gebeurd toen kapperszaken van het standaard btw-tarief naar een laag tarief gingen. De conclusie van het ministerie van Financiën was dat het weinig invloed had op het koopgedrag van consumenten."

Hij geeft een voorbeeld: "Je kunt groente en fruit een graad goedkoper maken door het tarief te verlagen. Dan stimuleer je dus het koopgedrag, maar je krijgt tegelijkertijd minder belasting binnen. Een verlaagd tarief kost dus geld", legt hij uit. "Bedrijven worden meestal niet beïnvloed, want die trekken de btw die in rekening wordt gebracht er gewoon weer af."

4. De 21 procent was ooit een tijdelijke crisismaatregel. Gaat dit btw-tarief ooit nog omlaag?

De hoogleraar verwacht niet dat het standaardtarief van 21 procent nog omlaag gaat. "De btw wordt vaak gezien als een makkelijke manier van geld verdienen door de overheid en daarom zie je eigenlijk nooit dat de btw omlaag gaat. Ook in omringende landen gebeurt dit niet", zegt hij.

5. Heeft btw zin? Zijn er alternatieven?

"Omzetbelasting is voor het Rijk de allergrootste inkomstenbron", zegt Bijl. "Als je de btw zou afschaffen dan moet je dus andere belastingen gigantisch verhogen of inderdaad een alternatief bedenken."

"Bovendien mag je btw niet afschaffen, want het is verplicht vanuit de Europese Unie." Dat heeft te maken met onze gedeelde afspraken over belastingen en vrij verkeer van goederen.

6. Hoe komt het dat btw snel kan worden verhoogd voor hele categorieën producten, maar dat het verlagen van btw, zoals bij fruit, moeilijk gaat?

Volgens de hoogleraar is dit een misvatting. "Voor het plaatsen van zonnepanelen geldt een 0 procent btw-tarief en dat werd snel doorgevoerd. Dingen kosten tijd omdat er veel discussie vooraf plaatsvindt over welke producten onder een verlaagd tarief vallen. Wil je btw verlagen, dan moet je goed nadenken over hoe je het verantwoordt en waarom je het wil inzetten."

"Het verhogen is minder problematisch, omdat je niet hoeft vast te stellen voor welke goederen dit gaat gelden. Je brengt het namelijk gewoon terug naar het standaardtarief van 21 procent. Het terugbrengen naar het normale tarief heeft eerder te maken met of de politiek het verlaagd tarief nog zinvol vindt", zegt hij tot slot.