Forse toename autobranden: mogelijke verklaring bewijsdrang onder jongeren

Het aantal verzekeringsclaims in verband met autobranden is de afgelopen vier jaar met 45 procent toegenomen, blijkt uit nieuwe cijfers van het Verbond van Verzekeraars. Hoe is deze toename te verklaren?

In 2018 ontvingen verzekeraars 4359 claims van autobezitters wegens een autobrand. In 2014 ging het om 3000 claims. Vermoed wordt dat het totaal aantal auto's dat in Nederland is uitgebrand nog hoger ligt, aangezien niet alle autobezitters voor brand zijn verzekerd.

Kopieergedrag onder jongeren

Anton van Wijk, criminoloog en directeur van Bureau Beke, is verbaasd over de stijging die het Verbond van Verzekeraars meldt. "We weten al jaren dat het aantal autobranden toeneemt, maar dat die stijging zó groot zou zijn. Dat had ik niet verwacht."

Volgens Van Wijk valt die stijging heel moeilijk te verklaren. "We kunnen er alleen naar gissen. Maar mogelijk is er een verklaring te vinden in het kopieergedrag onder jongeren en sociale media die daarin een grote rol spelen."

'Het stichten van een brand is een uitlaatklep'

Van Wijk heeft in het verleden onderzoek gedaan naar seriebrandstichters en interviewde daarbij ook mensen die specifiek auto's in vlammen lieten opgaan. De criminoloog onderscheidt grofweg twee type autobrandstichters.

"Aan de ene kant heb je de solist. Dat is vaak een man die alleen opereert en dat eigenlijk doet vanuit opgekropte frustratie en woede, omdat ze bijvoorbeeld worden gepest op werk of relatieproblemen hebben. Het stichten van een brand is dan eigenlijk een soort uitlaatklep." In het onderzoek zag Van Wijk ook een verband tussen solistische brandstichters en drankgebruik.

Jonge autobrandstichters

Daarnaast heb je volgens de criminoloog nog het type dat een autobrand sticht in groepsverband. "Voor zover we daar zicht op hebben, zijn dat meestel jongeren en dan spelen hele andere motieven een rol. Dan gaat het om de bewijsdrang, laten zien dat je nóg een stapje verder kan dan je groepsgenoot. "

Wat Van Wijk opvalt bij dit type jonge dader, is de lol die ze erom lijken te hebben. "Bij de solist zie je schaamte. Ze hebben problemen en weten ook dat ze vanuit die problematiek dit soort dingen doen, maar zijn daarin onmachtig . Bij jongeren zie je helemaal geen schaamte, integendeel: ze vinden het alleen maar mooi." Zo plaatsen daders ook filmpjes van hun daad op internet.

Volgens de criminoloog kicken de jonge daders erop als er filmpjes van hun daad rond circuleren op internet. "Dat ze onderschatten wat voor impact hun daad heeft op het slachtoffer, vind ik echt verbazingwekkend. We weten dat het overtreden van regels een beetje hoort bij het opgroeien. Maar het in brand steken van een auto is echt van een totaal andere orde."

'Bang dat het nog een keer mis gaat'

Dat die impact groot is, bewijst ook het verhaal van Albert Tientjes, een gedupeerde van een autobrand. Hij woont in Nieuwegein, waar het vorig jaar december flink raak was: in korte tijd vlogen er vijftien auto's in de brand, waarvan acht op één en dezelfde avond. De daders, drie tieners van rond de vijftien, hadden de autobranden op hun geweten.

"Ik heb er nog steeds schrik van," verzucht Tientjes. "Om half negen 's avonds klopte mijn buurman aan, om me te waarschuwen. Ik liep er heen en ja hoor, daar stond mijn auto in de brand. De buurman probeerde het nog te blussen met een brandblusser, maar hij bleef gewoon doorbanden." Waarom juist zijn auto het moest vergelden, weet hij niet. De auto was pas anderhalf jaar oud, maar wel goed verzekerd: Tientjes kreeg een nieuwe. Hoewel de daders dus gepakt zijn, is hij toch bang dat het nog een keer mis gaat. "'s Avonds loop ik nog altijd een rondje om mijn auto heen als ik de hond uitlaat."

'Bewijs gaat in vlammen op'

In de zaak rondom de autobranden in Nieuwegein konden de daders wel gepakt worden, maar vaak is het moeilijk tot onmogelijk voor justitie om erachter te komen wie erachter de autobranden zit. Van Wijk: "Het bewijs gaat letterlijk in vlammen op. Daarnaast hebben de daders tussen het aansteken van de auto en het daadwerkelijk vlam vatten van de auto genoeg tijd om weg te komen."

Van Wijk raadt dan ook aan om buurtapps ook voor dit soort zaken te gebruiken. "Het is goed als iedereen een oogje in het zeil houdt."