Files en volle treinen zijn terug, ook al weten we dat het met thuiswerken anders kan: 'Werknemers hebben nu de macht'

Door corona werd thuiswerken ineens de norm. Maar hoe meer we uit de crisis komen, hoe aantrekkelijker onze werkplek weer wordt. Toch komt 'het oude normaal' volgens experts echt niet terug. Al moeten werkgevers en werknemers daar wel wat voor doen.

Minder reistijd, geen verkeersdrukte en goed voor het milieu: thuiswerken heeft veel voordelen. Lange tijd deden we het trouw, maar nu lijkt dat steeds minder het geval. Het dringende advies om thuis te werken geldt nog tot zeker na de zomer, maar files in de ochtend en namiddag zijn weer eerder regel dan uitzondering, en ook treinen worden steeds drukker. Het thuiszitten kost ons steeds meer moeite, schrijft de NOS.

'Werkgevers willen het graag'

Waarom gaan we weer zo makkelijk naar ons werk toe? "Aan de ene kant zullen werknemers graag weer willen komen, maar werkgevers vinden het ook fijn dat zij er weer zijn." Volgens hoogleraar psychologie Mark van Vugt hebben we het idee dat er weer meer veilig kan, nu er steeds meer wordt gevaccineerd. Van Vugt specialiseerde zich onder andere in organisatiepsychologie aan de VU Amsterdam.

Volgens hem zullen vooral werkgevers er wel op aandringen dat hun personeel komt opdagen. "De echt creatieve projecten, waar meerdere werknemers toevallig op een idee komen, hebben namelijk te lijden gehad onder corona. Bij Philips nam het aantal patenten dat is aangevraagd bijvoorbeeld af met 15 procent. Zij willen dan ook graag dat hun mensen weer komen."

Opnieuw onderhandelen

Het is maar de vraag of werknemers dat zomaar accepteren. Volgens Van Vugt heeft de coronacrisis gezorgd voor een nieuwe onderhandelingssituatie. En werknemers zijn daar in het voordeel: "Zij willen vast nog wel naar kantoor komen, maar dan wel op hun eigen tijden. Werkgevers hebben er dan weer belang bij dat ze er wel op gezette tijden zijn. Dat wordt echt nog lastig."

Toch zijn de meeste mensen nu vooral blij dat ze weer even de deur uit kunnen. "Lange tijd mochten we niet naar ons werk, dat werd ons opgelegd. Dan worden mensen recalcitrant", zegt onderzoeker en docent Hylco Nijp, die promoveerde op het onderwerp 'flexibel werken'. "Nu denken ze: het kan wel weer, dus zullen ze ook meer gaan." Volgens hem hebben veel mensen ook simpelweg zin om hun collega's weer te zien.

'Echt wel wat geleerd'

Ondanks dat is Nijp ervan overtuigd dat we niet zomaar teruggaan naar de situatie van vóór maart 2020. "We zullen even de nieuwe balans moeten hervinden. Maar als we weer 2 maanden op ons werk zitten, zullen we denken: dat thuiswerken is ook wel weer prima."

"Heel veel werkende mensen zeggen: 'Dat thuiswerken, daar heb ik echt wel wat van geleerd.' We zullen meer naar het hybride werken gaan: dat betekent dat je af en toe thuis werkt en af en toe op je werk bent." Hij kan zich voorstellen dat bepaalde teams op bepaalde dagen samen op locatie werken, maar dat veel van hen verder vanuit huis werken.

Nieuwe norm

Zijn belangrijkste advies voor werkgevers is om goed het gesprek aan te gaan met hun personeel. "Wat vinden ze fijn? Er zullen groepen zijn die graag thuisblijven en groepen die wel op kantoor willen werken. Geef die opties en ga zeker niks verbieden." Werkgevers moeten volgens hem nu al modellen ontwikkelen over hoe ze de toekomst voor zich zien.

Volgens hoogleraar Mark van Vugt moeten we na corona zoeken naar een nieuwe norm voor hoe we werken. "Die norm was altijd: 'Kom zoveel mogelijk naar kantoor, bijvoorbeeld ook als je snottert'. Maar die norm is enorm verschoven. En dan is de vraag: waar kom je op uit?"

Wat zeggen werkgevers?

Werkgevers wacht daarin dus een uitdaging. Hoe richten zij met hun personeel het nieuwe werken in? Werkgeversorganisaties VNO-NCW, AWVN en Ondernemend Nederland zijn het met elkaar eens: samen met je personeel zoeken naar die nieuwe vorm is het belangrijkst. Zolang het advies van het kabinet om thuis te werken geldt, adviseren zij dat ook aan hun leden. Daarna is het belangrijk om het gesprek aan te gaan.

"Wat wij tegen onze achterban zeggen is: probeer het met elkaar uit te vinden. Leg het niet op, maar kijk wat mensen belangrijk vinden", vertelt directeur Hans Biesheuvel van Ondernemend Nederland. Zijn eigen team werkt nu nog thuis, maar hij maakte al wel afspraken voor later: "Per organisatie zal verschillen wat in de toekomst een goede verdeling is. Zelf hebben wij 3 dagen kantoor en 2 dagen thuis afgesproken. Daar was mijn team heel blij mee."

Niet klakkeloos terug

Van veel bedrijven hoort hij een zelfde soort geluid. "Het zal richting 50/50 gaan." Wel benadrukt hij dat lang niet alle bedrijven thuis kúnnen werken. "In onze achterban zitten ook veel kleine bedrijven. Thuiswerken is dan soms lastiger dan voor grotere organisaties. En mensen die fysiek werken moeten wel op pad. Als je schilder bent, kan je moeilijk iemands muur vanuit huis schilderen."

Maar als flexibel zijn wel mogelijk is, hoopt Biesheuvel dat ondernemers niet klakkeloos teruggaan naar de tijd voor de crisis. "Pak dit moment nou wel aan om die afspraken te maken. Kijk of je tot die evenwichtige verdeling kan komen. We hebben de middelen ontdekt, en gezien dat er veel online kan. Laat dit moment niet voorbijgaan."

Personeel moet zich organiseren

Onderzoeker Hylco Nijp ziet dat ook niet snel gebeuren: "We hebben zoveel geleerd over hoe we met nieuwe technieken moeten omgaan. Het lijkt me dus niet dat we zomaar weer teruggaan." Hoogleraar Mark van Vugt kijkt ook naar de geschiedenis: "Na elke grote gezondheidscrisis in de samenleving zien we ook in ons werk en in de samenleving een heronderhandeling. En werknemers hebben daarin de macht."

Wat volgens hem wel belangrijk is, is dat zij die macht ook grijpen. Als werknemers zich slecht organiseren, verandert er namelijk niets. "Je moet het wel samen doen. Werknemers van Apple organiseren zich op dit moment, omdat hun managers zeggen: 'Kom allemaal maar weer naar kantoor.' Maar zij zeggen: 'We willen helemaal niet meer terug.' En dat geldt nu voor de meeste mensen."