Felle kleuren in de strijd tegen de verloedering van Heerlen

De favela's van São Paulo en de achterbuurten van Madrid werden opgefleurd door kleurrijke schilderingen. Het beroemde kunstenaarscollectief dat op die plekken schilderde, komt nu ook naar Heerlen. Om daar samen met bewoners de wijk wat op te fleuren.

Alles is uit de kast gehaald om zoveel mogelijk buurtbewoners naar de binnenplaats van het Auroracomplex te lokken: een springkussen, Limburgse vlaai, muziek en drankjes. Daar presenteren de Spaanse kunstenaars Pablo en Juan de twee ontwerpen die ze speciaal voor de flat hebben gemaakt. De bewoners mogen stemmen op hun favoriet.

Een moeilijke opdracht

Ze zijn best zenuwachtig. "Het is heel spannend om het ontwerp aan de bewoners de presenteren. Ik hoop dat ze het mooi vinden", zegt Pablo. Eerder ontwierp hij muurschilderingen voor achterbuurten in Mexico, Spanje en Brazilië.

Het kunstenaarscollectief is zó populair en gewild dat ze niet alle uitnodigingen aannemen. Toch wilden ze graag naar Heerlen. "Het is een stad met een moeilijk verleden, dat werkt aan een mooie toekomst. Daarnaast is het een bijzonder moeilijke opdracht door al die ramen en balkons in de flat. En het is een groot project, dus een hele uitdaging", aldus Juan.

Niet meer de heroïne-stad

Hessel Furst (34) woont al 10 jaar in de flat en is enthousiast over het project. "Heerlen staat nog steeds bekend als heroïne-stad, maar het zou veel leuker zijn als we bekend gaan staan om onze kunst", vertelt hij. Hij is van deur-tot-deur gegaan om ook de andere bewoners enthousiast te maken.

De flat kent veel problemen en bestaat volgens hem uit een mengelmoes. "Mijn buurman heeft psychische problemen en mijn andere buren zijn asielzoekers met een verblijfsstatus. Je leert hier heel veel verschillende mensen kennen. Ik zie dat als een verrijking, al levert het soms ook problemen op."

Gekleurde letters op het hele gebouw

Hessel was ook aanwezig bij de eerste bijeenkomst met de Spaanse kunstenaars. Toen waren ze in Heerlen om inspiratie op te doen voor hun ontwerpen. Er waren maar weinig bewoners bij. "Vandaag is de opkomst gelukkig een stuk beter!"

Zo'n 60 bewoners wachten verwachtingsvol op de onthulling. Bij het tonen van de twee ontwerpen op de papieren maquettes gaat er een 'ohh' door de ruimte. In beide ontwerpen komt een dichtregel terug. De eerste luidt: "In het hart van de winter leeft een trillende lente." De tweede tekst is een stuk korter: "Ochtendschemer bereiken." De fel gekleurde letters bestrijken de volledige lengte van het gebouw. Bewoners mogen nu stemmen door een sticker op hun favoriete ontwerp te plakken.

Een knalgeel huis

De reacties zijn wisselend. "Ik vind de kleuren veel te heftig", vertelt buurtbewoner Eric Slangen. Op de maquette heeft hij gezien dat zijn huis knalgeel wordt. "Ik zou het liefst verhuizen", verzucht hij.

Anderen zijn enthousiast: "Ik vind de kleursetting van ontwerp twee heel mooi", vertelt Kristiana Moretti. Ze hoopt dat het een nieuw begin brengt. "Er zijn veel problemen in de flat. Omdat ik transgender ben, word ik bedreigd en voel ik me onveilig. Het is goed dat dit project er is, maar de problemen moeten ook op een andere, structurele manier worden aangepakt."

'Zo kunnen we trots zijn om hier te wonen'

Ook Hessel is enthousiast over de ontwerpen. "Ik denk dat als we in een mooie flat wonen, we er ook meer trots op kunnen zijn dat we hier wonen. En dat mensen het ook graag schoon willen houden."

Hij hoort ook over de problemen in de flat, maar leeft zelf juist met veel plezier in de flat. "Ik wil de problemen in de flat niet bagatelliseren, maar er is hier ook heel veel saamhorigheid."

Bewoners met bescheiden portemonnee

Wim Hazeu, directeur van de woningcorporatie Wonen Limburg kent de problemen in de flat. "We zien in de hele sector dat de doelgroep steeds kwetsbaarder wordt. Niet iedereen komt de corporatie meer binnen. Het zijn enkel mensen met een hele bescheiden portemonnee."

Hij vertelt dat veel verschillende mensen samen in de flat belanden. "Door alle veranderingen in de zorgsector is de 'verwarde persoon' bij ons inmiddels aan huis. En ook alle asielzoekers met een vluchtelingenstatus krijgen een woning binnen de corporatie. Het is best een uitdaging om al deze mensen prettig met elkaar samen te laten wonen." Hij hoopt dat dit kunstproject de bewoners met elkaar zal verbinden.

'Het moeilijke verleden karakteriseert Heerlen nog steeds'

Toch zijn de problemen in Heerlen niet nieuw. Velen noemen het de meest 'mislukte stad van Nederland' en socioloog Maurice Hermans bedacht de term 'antistad' voor zijn woonplaats. In zijn gelijknamige boek schrijft hij over de economische neergang en demografische krimp van de voormalige mijnstad. "De snelle opkomst van de mijnen en de rijkdom die daarmee gepaard ging deed Heerlen kort floreren. Maar de neergang die daarna kwam ging nog sneller. De stad werd geteisterd door werkloosheid, armoede, drugs en overlast. Heerlen is heel lang de herione-stad van Nederland geweest. Dat heeft echt heel diep gezeten en karakteriseert de stad nog steeds."

In 2001 lanceerde de gemeente 'Operatie Hartslag' om de overlast terug te dringen. "Het gaat inmiddels veel beter met Heerlen", aldus Hermans. "Maar het heeft nog steeds dat rauwe randje." De muurschilderingen van Pablo en Juan helpen daar ook weer bij.