Opnieuw lijkt het erop dat techmiljardair Elon Musk de politieke campagne van een politicus heeft gefinancierd, deze keer Britse politicus Nigel Farage. Zou zoiets ook in Nederland kunnen gebeuren? "Hebben veel meer beschermende maatregelen nodig."
De Britse politicus Nigel Farage is partijleider van de radicaalrechtse partij Reform UK. Eerder ontkende hij nog geruchten over financiële steun van Musk. Maar gisteren is er een foto verspreid die bevestigt dat Farage en Elon Musk elkaar hebben ontmoet op het landgoed van Donald Trump in Florida. Het roept de vraag op of zoiets ook in Nederland kan gebeuren.
Ondermijnen van de macht
Directeur van onderzoeksinstituut Waag en internetpionier Marleen Stikker legt uit dat Musk niet alleen geïnteresseerd is in Amerika, maar zijn aandacht ook vestigt op Europa. Dat heeft volgens haar meerdere redenen. "Er zijn hier interessante opdrachten te verlenen. Hij heeft zich ook al ingelaten met de president van Italië, Giorgia Meloni. Daar zijn ze al met SpaceX bezig. Je ziet ze elkaar ook voortdurend op allerlei bijeenkomsten."
De internetpionier zegt dat het dan ook heel interessant is dat hij zijn aandacht nu heeft gevestigd op het Verenigd Koninkrijk. "Het ondermijnen van de macht van Europa is absoluut onderdeel van de agenda. Dat zie je Trump doen, dat zie je Poetin doen. En Musk is daar één van."
Sluiproute
Bovendien heeft het Verenigd Koninkrijk nog niet zodanig hun wetgeving aangepast dat dit soort donaties verboden kunnen worden. Dat is nu volgens Stikker ook waar het debat om gaat in het VK. "Daar zijn hele grote schenkingen en donaties mogelijk", zegt ze.
Hoewel donaties van mensen die van buiten het Verenigd Koninkrijk komen niet mogen, zijn er volgens Stikker wel sluipwegen mogelijk. Zo kunnen er wel donaties worden gegeven als een bedrijf van een donateur is gevestigd in het land. "En dat is het geval bij Musk die een vestiging van zijn bedrijf X in het VK heeft en op die manier geld kan laten lopen naar een politieke campagne."
Hoe is dat in Nederland geregeld?
De internetpionier vertelt dat de wetgeving in Nederland wel beter is dichtgetimmerd. "In Nederland mag je maximaal 100.000 euro schenken als privépersoon of als bedrijf. Dat is ook transparant", legt ze uit. Zo kun je online opzoeken wie wat heeft gedoneerd en moeten die schenkingen ook aangemeld worden.
Maar hoewel Nederland het goed in de smiezen heeft, betekent dat volgens haar nog niet dat buitenlandse overheden of bedrijven geen invloed kunnen uitoefenen op onze rechtsstaat. "Je kan namelijk vrij makkelijk vanuit het buitenland social media beïnvloeden, dus informatie of nieuwsvoorziening manipuleren. Dat is ook recent in Roemenië gebeurd." Daar werden bij de verkiezingen de stemmen gemanipuleerd.
Rol van social media
De internetpionier gaat verder: "Dus je kunt nog steeds een enorme invloed hebben op onze democratie. En daarvoor hebben we niet voldoende wetten in gang gezet. We hebben onvoldoende vat op social media." Ze pleit daarom voor Europese wetgeving.
Stikker: "We lopen daar echt enorm op achter. En dan krijg je situatie zoals in Roemenië, waarbij een buitenlandse partij jouw rechtsstaat ondermijnt, je democratie ondermijnt en de verkiezingen over moeten. Ik heb niet het idee dat we daar voldoende klaar voor zijn. Dus ook in Nederland hebben we veel meer beschermende maatregelen nodig."
Invloedrijke lobby
Toch is het volgens lobby-expert Arco Timmermans maar de vraag of Musk het ook gemunt heeft op ons land. Landen als Hongarije en Italië hebben volgens hem een lagere weerstand, die hem eerder aanspreken.
Zo kan Musk volgens hem daar profiteren van de populistische partijen die eraan de macht zijn. "Die staan hem denk ik wat dichterbij dan Wilders die het hier ook niet in zijn eentje voor het zeggen heeft."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.