Eerste relschoppers Rotterdam veroordeeld via het snelrecht: dit is het verschil met een gewone rechtszaak

De eerste relschoppers van de rellen in Rotterdam zijn gisteren veroordeeld via het supersnelrecht. Berechten gaat daarbij logischerwijs sneller, maar er zijn meer verschillen in vergelijking met een gewone rechtszaak.

De 26-jarige Sharon M. uit Spijkenisse en 29-jarige Terrence van den B. uit Delft deden afgelopen vrijdag mee aan de rellen in Rotterdam. Gisteren al werden ze veroordeeld tot 5 maanden gevangenisstraf, waarvan twee voorwaardelijk.

Verdachte moet instemmen

Sharon en Terrence waren de eersten die voor deze rellen via het snelrecht terecht stonden. "Eigenlijk zelfs via het supersnelrecht", legt universitair hoofddocent strafrecht aan de Universiteit Utrecht Joep Lindeman uit. "Bij het snelrecht kom je binnen 17 dagen voor de rechter, in het supersnelrecht is dat binnen 3 tot 6 dagen en wordt er binnen een uur uitspraak gedaan."

Of je via het snelrecht terechtstaat, heeft ook te maken met wat je zelf wil, vertelt Lindeman: "Een verdachte moet er wel aan meewerken, een zaak kan alleen doorgaan als de verdachte ermee instemt. Dat is op zich een goede waarborg."

Straf direct uitgevoerd

Volgens universitair hoofddocent Lindeman is er een aanzienlijk verschil tussen een veroordeling via het normale, of via het snelrecht. "Bij snelrecht wordt de straf in principe meteen ten uitvoer gelegd. Bij de meeste straffen die via het gewone recht worden opgelegd, is dat niet zo. Daar duurt het even voor je de brief krijgt dat je de cel in moet, of wordt gewacht op een eventueel hoger beroep."

"Dat betekent dat je, als je bijvoorbeeld een baan hebt of een opleiding volgt, nog afspraken kunt maken over het uitzitten van je gevangenisstraf en hoe dat misschien met elkaar te combineren is. De impact van een straf die direct wordt uitgevoerd is veel groter dan wanneer de verdachte tijd gehad heeft om dingen te regelen."

Symbolisch

Snelrecht vaak als symbool ingezet, vertelt hij. "Dat zag je na de rellen afgelopen weekend ook toen minister Grapperhaus meteen liet weten dat snelrecht zou worden ingezet tegen de daders. Niet dat ik tegen straffen of zelfs tegen snelrecht ben, helemaal niet."

Toch vraagt hij zich af of dit strikt noodzakelijk was om het volk en betrokken agenten de indruk te geven dat dit serieus genomen wordt. "Natuurlijk moet je zaken niet lang laten liggen, maar zo snel met zoveel druk en media-aandacht, en dan maar twee mensen die er voor in aanmerking komen... Dat voelt als een symbolische daad. Zij krijgen onder uit de zak, verhoudingsgewijs zware straffen en de minister heeft z'n belofte waargemaakt. Je loopt het risico, dat nu ook blijkt, dat het als showproces gebruikt wordt."

'Strafopdrijvend effect'

Lindeman vermoedt dat straffen via het snelrecht hoger uitvallen. "Het heeft een strafopdrijvend effect als er meteen gehandeld moet worden. Mijn stelling is ook dat de straf gisteren wat hoger was omdat die mevrouw en meneer meteen voor de rechter moesten staan."

Hij kent voorbeelden van zaken die na 6 weken voor de rechter komen, waarbij straffen lager uitvielen. "Daar moeten we het over hebben, vind ik. We kunnen niet makkelijk verkopen aan verdachten dat ze een zwaardere straf krijgen omdat ze eerder voor de rechter staan."

Minder snel beter?

Lindeman denkt dat ook met een iets minder snelle procedure recht gedaan wordt aan het ernst van de feiten. "Er zijn meer verdachten. Ik zou zeggen: zoek alle zaken goed uit, verzamel gelijkwaardige zaken zodat je goed kunt vergelijken en behandel die binnen een maand."

Dat geeft ook de mogelijkheid om breder de slachtoffers uit te nodigen om daarbij aanwezig te zijn. "Ik denk dat je dan een waardevollere bijeenkomst hebt dan de haastklus die het nu is."

Andere zaken blijven liggen

Zo'n iets langzamere behandeling komt ook het rechtssysteem ten goede, zegt Lindeman: "In dit soort gevallen moet achter de schermen dag en nacht worden doorgewerkt. Het wordt de samenleving voorgeschoteld alsof dat heel gewoon is, maar dat is niet waar."

"Het gaat ten koste van andere zaken, want we besteden relatief veel capaciteit aan een klein aantal zaken, waardoor andere zaken blijven liggen. Bij een zedenzaak duurt het tegenwoordig dik twee jaar voor 'ie voor de rechter komt."