Hoogleraar bezorgd over houding Eerste Kamer: 'Er is geen plaats voor twee Tweede Kamers'

De Eerste Kamer stelt zich steeds politieker op. Minister Ollongren kreeg daar onlangs zelfs een motie van afkeuring. Dat komt bijna nooit voor. Volgens hoogleraar Geerten Bogaard is het voorbestaan van de Eerste Kamer in gevaar door die nieuwe houding.

De afgelopen maand riep de Eerste Kamer minister Kajsa Ollongren tot twee keer toe op de huren te bevriezen. Toen zij zich daar niks van aantrok, raakte een meerderheid van de Senaat zo geïrriteerd dat ze een motie van afkeuring tegen Ollongren indiende.

'Geen plek voor twee Tweede Kamers'

In de Tweede Kamer zijn dit soort moties aan de orde van de dag, maar een Eerste Kamer die een minister op deze manier aanpakt, is uniek. Hoogleraar Staatsrecht Geerten Boogaard van de Universiteit Leiden maakt zich zorgen over deze houding.

"De Eerste Kamer doet steeds meer aan dezelfde soort politiek als de Tweede Kamer", stelt hij. "En daarmee heffen ze zichzelf op de lange termijn op. In ons bestel is namelijk geen plaats voor twee Tweede Kamers."

Controleur van regeringsbeleid

De belangrijkste taak van de Eerste Kamer is het checken van wetten die uit de Tweede Kamer komen op rechtmatigheid en uitvoerbaarheid. Maar het is een misverstand dat de Eerste Kamer alleen daarover gaat, zegt Senaatsvoorzitter Jan Anthonie Bruijn. "We zijn ook controleur van het regeringsbeleid."

Hij vindt het dan ook 'logisch en redelijk' hoe de Eerste Kamer te werk is gegaan in het geval van Ollongren. "De Senaat maakt zich zorgen om de huurders in ons land. Daarbij gebruikt ze de instrumenten die haar ten dienst staan. En komt ze op voor deze mensen."

'Systeem zal vastlopen'

Toch is deze werkwijze van de Eerste Kamer een probleem, vindt hoogleraar Boogaard. Hij denkt dat het op de korte termijn tot meer ellende zal leiden. "Het kan gebeuren dat een minister klem komt te zitten tussen wat de Eerste Kamer wil en wat de Tweede Kamer wil. En dat allerlei wetsvoorstellen geblokkeerd worden."

Want, een Eerste Kamer waarnaar niet wordt geluisterd door een minister, gaat de volgende dag niet met frisse moed verder met het behandelen van wetsvoorstellen, denkt Boogaard. "Daar ontstaat chagrijn, een dynamiek die niet productief is. Het systeem zal daardoor vastlopen." Dat bleek vorige week al: de meerderheid van de Eerste Kamer wil de komende tijd namelijk niet meer met Ollongren in debat.

Roep om afschaffing

Boogaard waarschuwt voor een boemerangeffect, want op de lange termijn zou dit volgens hem best eens kunnen leiden tot een roep om afschaffing van de Eerste Kamer

"Als de Eerste Kamer iedere keer de bazooka uit het schuurtje haalt om te schieten op een minister die niet heeft gedaan wat de politieke vriendjes uit de Tweede Kamer wilden, dan komt haar houdbaarheid ter discussie te staan."