Eenzaam tijdens de feestdagen? Je bent niet alleen: 'Ze mogen me met een raket naar de maan schieten'

Eenzaamheid is niets nieuws, maar met de komst van corona lijken wel meer mensen er last van te hebben. Bertie, Vera en Zahra vertellen openhartig hoe zij eenzaamheid ervaren en wat ze ertegen doen.

"Stress en eenzaamheid vormen grote en groeiende problemen door alle generaties heen", zei premier Mark Rutte op 14 december tijdens zijn toespraak vanuit het Torentje. Dezelfde avond kondigde hij een harde lockdown aan en begon opnieuw een tijd van veel binnenzitten.

Taboe eraf

"Ineens werd eenzaamheid booming business", grapt hoogleraar humanisme en sociale weerbaarheid Anja Machielse van de Universiteit voor Humanistiek. Ze doet al 20 jaar onderzoek naar eenzaamheid, maar niet eerder praatten we er zoveel en open over als nu, zegt ze. "Dat komt ongetwijfeld doordat íedereen er nu mee te maken kan krijgen, van heel jong tot stokoud. Een mooie bijvangst is dat het taboe er daardoor een beetje afgaat."

Maar het probleem is er niet mee opgelost: de combinatie van de harde lockdown, vakantie en de feestdagen, maakt het er niet makkelijker op voor wie zich toch al eenzaam voelt. "Deze dagen draaien bij uitstek om samen zijn. Zet de televisie maar eens aan, de reclamespotjes met lachende, grote gezinnen aan een gedekte kersttafel vliegen je om de oren." Haar tips: "Maak het zo comfortabel mogelijk voor jezelf en probeer tóch contact te houden met mensen om wie je geeft. Ook als je dat moeilijk vindt. Iedereen heeft dat nodig, zeker in een periode van onzekerheid."

Leeg gevoel

Dat je je flink eenzaam kunt voelen in deze tijd, weet ook Bertie Braeken (81) uit Amsterdam. Sinds haar scheiding in 1987 woont ze alleen. Daar heeft ze het zo nu en dan best moeilijk mee, zeker nu. Ze is slecht ter been en buiten haar zorgverleners ziet ze op het moment nauwelijks mensen.

"Terecht dat de maatregelen nu zo streng zijn, hoor. Maar het voelt ook leeg dat ik nergens naartoe kan en niemand kan zien." De lockdown doet haar daardoor een beetje denken aan de Tweede Wereldoorlog, vertelt ze.

Bellen

Om toch te blijven praten, belt de Amsterdamse regelmatig met haar dochter. Maar die wil ze niet 'de hele tijd lastigvallen'. Niet dat ze geen vriendinnen heeft, 'maar de meesten zijn jonger en druk met werk en kinderen'. Sinds een tijdje wordt Bertie wekelijks gebeld door een telefoondienst voor ouderen en dat helpt haar. "Het is fijn om gewoon even met iemand te kletsen." En dat adviseert ze iedereen die zich eenzaam voelt: "Bel af en toe iemand, ook al heb je er geen zin in. Je voelt je er echt beter door."

En Bertie heeft nog een tip: "Zet de muziek op waar je vroeger zo van hield, dat maakt je ongetwijfeld vrolijk." Ze kijkt uit naar Eerste Kerstdag, dan komt haar dochter op bezoek en gaat ze lekker eten. Tot die tijd leest en netflixt ze erop los. "Ik vind er ook wel troost in dat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten."

Iets van alle leeftijden

Allemaal in hetzelfde schuitje, daar kan de 55-jarige Vera Vandervesse uit Stichtse Vecht zich wel in vinden. Al heeft ze ook het idee dat er in de media nog steeds vooral aandacht is voor eenzame ouderen. "Eenzaamheid is iets van alle leeftijden. Ik voel me al 55 jaar alleen", vertelt ze. Na een jeugd met veel problemen werd Vera toen ze 30 was volledig arbeidsongeschikt verklaard, werken zat er dus niet meer in.

Nu gaat het beter en geeft ze voorlichting aan zorgprofessionals over eenzaamheid. "In al die jaren heeft geen hulpverlener iets tegen mij gezegd over eenzaamheid. Ik moest zelf ontdekken dat dit met mij aan de hand was. Ik wil eraan bijdragen dat mensen in de zorg eenzaamheid sneller herkennen."

Geen zin in de feestdagen

Al gaat het beter, toch was 2020 zwaar. Het zou haar jaar worden, Vera was haar eigen bedrijfje begonnen en zou verschillende lezingen geven. En toen kwam corona. Veel werd afgezegd. "Het lastigst aan deze tijd vind ik dat je er niet even uit kunt. Simpele dingen als buiten de deur lunchen, onder de mensen zijn, zorgden ervoor dat ik me minder alleen voelde."

Wat haar deze dagen doorhelpt is het hebben van een doel. Zo onderhoudt ze een Facebookgroep over eenzaamheid en volgt ze opleidingstrajecten. Naar de feestdagen kijkt Vera allesbehalve uit. "Ze mogen me met een raket naar de maan schieten, zodat ik ze niet hoef mee te maken", grinnikt ze. Gelukkig denkt haar partner er net zo over. "We laten de dagen maar gewoon aan ons voorbij gaan, koken samen iets lekkers, dat soort dingen."

Niet naar een huisfeestje

Dat eenzaamheid iets van alle leeftijden is, ontdekte ook Zahra Lie-a-lien (19) uit Nieuwerkerk aan den IJssel. Waar veel leeftijdsgenoten er, ondanks corona, nog regelmatig op los feesten, blijft zij thuis. "Ik word weleens uitgenodigd voor een huisfeestje, maar het voelt niet goed om te gaan. Soms heb ik daar moeite mee, dan denk ik 'waar doe ik het nu eigenlijk voor, waarom ga ik niet gewoon?' Maar ik wil er niet aan bijdragen dat het virus zich verder verspreidt en er meer mensen ziek worden."

Nu het moeilijker is om elkaar in levenden lijve te zien, merkt Zahra dat ze van sommige mensen niets meer hoort. Mensen van wie ze dacht dat het haar vrienden waren. "Lastig vind ik dat, een appje is zo gestuurd. Dat we in een lockdown zitten, betekent niet dat we geen contact meer kunnen houden."

'Ik mis voetbal'

Wat Zahra het meest mist, is dat ze al maanden niet op het voetbalveld heeft gestaan. "Voetbal is mijn passie, maar sinds oktober speelt bij mijn vereniging alleen de jeugd nog. Ik mis het sporten in teamverband, het trainen, de wedstrijden." In de tussentijd sport ze in haar eentje, thuis en buiten. En zoekt ze naar nieuwe hobby's zoals tekenen.

Wat Zahra helpt is een dagboekje bijhouden in een speciale app voor jongeren tijdens de coronacrisis. Opschrijven hoe ik me voel, vind ik heel waardevol. Dan begrijp ik beter wat er met me aan de hand is en hoe ik daarmee om kan gaan." Naar kerst kijkt ze best wel uit, haar opa en oma komen op bezoek en ze hebben lootjes getrokken. "En daarna mag het van mij zo snel mogelijk weer zomer worden."