Economie van Verenigd Koninkrijk groeide in geen tijden zo slecht, tijdens Napoleon was de laatste keer

Het gaat slecht met het land waar de industriële revolutie begon: het Verenigd Koninkrijk. Sterker nog, de afgelopen 200 jaar ging het er nog nooit zo slecht met de groei van de economie. Hoe komt dat? We vroegen het twee experts.

Ook in het Verenigd Koninkrijk hebben de mensen enorm veel last van de stijgende energie- en voedselprijzen. Het wordt daar ook wel 'the cost of living crisis' genoemd.

Napoleon brengt rampspoed

De laatste keer dat het Verenigd Koninkrijk zo weinig groei van de economie zag was in de tijd van Napoleon: "Dat leidde toen tot lange periodes van oorlogvoering en stagnatie van de internationale handel", vertelt hoogleraar economische geschiedenis Jan Luiten van Zanden van de Universiteit van Utrecht.

Napoleon voerde toen het zogenaamde 'continentaal stelsel' in. Daarmee legde hij een handelsboycot op, waardoor er geen zaken meer gedaan mochten worden met het VK.

Beperkt voordeel industriële revolutie

De stagnatie duurde toen rond de 20 jaar, vertelt Luiten van Zanden. Toch groeide in die de industrie van het Verenigd Koninkrijk sterk. Het probleem was alleen dat die industrie zijn producten niet kon afzetten op de wereldmarkt, legt universitair hoofddocent economische en sociale geschiedenis Richard Paping van de Rijksuniversiteit Groningen uit.

"Ze konden pas in de markt overspoelen in de loop van de jaren 20 en 30, dus ze hebben eigenlijk maar beperkt voordeel van de industriële revolutie gehad."

Ook dip tijdens Tweede Wereldoorlog

Midden in de Tweede Wereldoorlog, in 1943, was de economie nog op een hoogpunt, vertelt Paping. Daarna ging het slechter en was het herstel ook weer minder: "Het Verenigd Koninkrijk ging naar een oorlogseconomie, dat moest worden teruggedraaid. Terug op het niveau van 1943 waren ze pas 11 jaar later."

Toch is die situatie niet te vergelijken met de situatie nu: "Die jaren rondom de oorlogen zijn steeds kort geweest. Er zijn wel jaren van krimp geweest, maar die werden dan gecompenseerd door economisch herstel daarna."

'Unieke periode' in economie

De situatie in het VK is volgens Luiten van Zanden uniek: "Als je 200 jaar lang zoiets niet hebt meegemaakt, dan is het toch wel bijzonder wat er aan de hand is. Er is nu 13 jaar lang maar beperkte economische groei geweest." Vanaf 2008 is er economische stilstand in Engeland.

"Sinds 2008 waren de Britten sterk geconcentreerd op het internationale bankwezen. Londen was de motor van de Britse economie. Dat bankwezen heeft een enorme klap gekregen en dat is het begin geworden van de periode van stagnatie", zegt Luiten van Zanden.

'Geen typisch Brits probleem'

De stagnatie van het VK hield volgens Van Zanden lang aan door de 'lage arbeidsproductiviteit'. Die productiviteit van arbeiders laten groeien is volgens de hoogleraar steeds moeilijker. Dat is overigens niet alleen een probleem in het VK: "Het land is een extreem voorbeeld van een proces dat zich ook in andere landen voordoet."

"Je kunt het niet isoleren tot een typisch Brits probleem." Ligt het dan niet simpelweg aan brexit? Dat is te eenvoudig, volgens Van Zanden: "De stagnatie is al eerder begonnen, maar brexit zal zeker niet geholpen hebben."

Geen duidelijke reden

De isolatie waar het Verenigd Koninkrijk nu inzit door de brexit vertoont volgens Paping gelijkenissen met de periode waarin er stagnatie was door de isolatie die Napoleon veroorzaakte.

Paping: "Nu zie je dat het niet zo goed gaat, terwijl er eigenlijk niet zo'n duidelijke reden voor is. Het ging 50 jaar lang eigenlijk best wel goed met Engeland en nu opeens niet meer."

Italië en Argentinië

Cijfers van de Wereldbank laten volgens Paping geen positief beeld zien: "In het VK zijn ze volgens de Wereldbank nu armer dan in 2008." Andere instituten presenteren overigens wel iets gunstigere cijfers, zegt Paping.

Italië en Argentinië doen het nog slechter dan het Verenigd Koninkrijk, weet Luiten van Zanden: "Dat zal een kleine troost zijn, maar die hebben nog meer economische krimp. Dus het kan altijd nog erger."