Kunnen we duurzame keurmerken nog wel vertrouwen? De verschillen tussen plantages die wel-en niet met een keurmerk werken zijn vaak te verwaarlozen, blijkt uit een rapport van onderzoeksbureau SOMO.
De boeren en landarbeiders die werken aan bananen, koffie of chocolade met bijvoorbeeld het Rainforest Alliance- of FairTrade-keurmerk, verdienen meestal niet genoeg.
Keurmerk alleen niet genoeg
In veel landen is er veel meer nodig dan alleen een keurmerk, zegt Yuca Waarts. Zij doet aan de Universiteit Wageningen onderzoek naar keurmerken voor West-Afrikaanse cacao, Keniaanse thee en bananen. Waarts kent wel voorbeelden van kleinere keurmerk-initiatieven waar het wel goed gaat, maar op grotere schaal zijn de keurmerken nog niet effectief geweest om armoede onder de boeren en arbeiders op te heffen. "De keurmerken zijn een goede start, maar het is duidelijk dat er meer nodig is."
Helemaal overbodig vindt Waarts de keurmerken niet: "Een keurmerk draagt wel bij aan de discussies, de infrastructuur en de afspraken die gemaakt worden. Maar als je op grote schaal een sector wilt veranderen, redt je het niet met alleen een keurmerk." Waarts kijkt daarbij in de richting van de overheid, die beter in staat zou moeten zijn grote veranderingen mogelijk te maken.
Stapje voor stapje
Jos Harmens van Max Havelaar is sinds de oprichting betrokken bij het FairTrade-keurmerk. Hij begrijpt het als mensen teleurgesteld raken van de conclusies uit het rapport, maar wil ook benadrukken dat het FairTrade-keurmerk van alle initiatieven het verst gaat in zijn pogingen een goed loon te betalen. "We stellen zelf een minimumprijs vast die we altijd bepalen, plus een premie die daarbovenop komt. De arbeiders bepalen zelf waar die premie heengaat. Daarnaast hebben we een bepaling dat elk jaar de lonen zichtbaar moeten stijgen zodat het gat naar een leefbaar loon gedicht wordt", aldus Harmens.
Waarts begrijpt het wel als consumenten zich hierdoor wat bedrogen voelen, maar, stelt de onderzoeker, tegelijkertijd ligt de schuld ook bij henzelf. "Consumenten willen ook niet veel meer betalen. Uit ons onderzoek blijkt dat mensen 15 tot 20 procent meer willen uitgeven voor zulke producten en dat is niet genoeg." Daar zit de angel, volgens Waarts. "Te veel mensen hebben niets over voor duurzaamheid."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.