De Kerstboomcrisis: alleen hoop kan coalitie redden

Ze wisten het stil te houden. Maar in de Eerste Kamerfractie van de PvdA werd al wekenlang kritisch gesproken over het wetsvoorstel van VVD-minister Schippers de vrije artsenkeuze te beperken. 

Aanvankelijk, zo schijnt het, waren er meerdere dissidenten in de PvdA-fractie. Dat uiteindelijk drie PvdA’ers - Guusje ter Horst, Marijke Linthorst  en Adri Duivesteijn –  het lef hadden VVD-minister Schippers te vloeren is toch een verrassing.

Wraak

Er wordt gefluisterd dat er sprake is van wraak, omdat er ontevredenheid is over de kandidatenlijst voor de Eerste Kamer. Gekrenkte ego’s spelen altijd een rol in de politiek, maar deze drie dissidenten gaan allang niet meer op voor welke toppositie dan ook. 

Crisisfactoren

Het klinkt onvriendelijk, maar de politieke toekomst van de drie opstandelingen ligt achter hun. De partij gaat hen wél aan het hart en daarom houd ik het op een combinatie  van ideologische boosheid, taxatiefouten, onderschatting van de werkelijkheid, gebrek aan leiderschap en een ongelukkige samenloop van omstandigheden, soms ook wel toeval genoemd. 

Een aantal crisisfactoren is een feit.

Van leiderschap geen sprake

De PvdA-partijleiding heeft liggen slapen, of dacht: 'Wat wij niet durven kan de Eerste Kamerfractie mooi doen.' Het is één van de twee. Hoe dan ook, van leiderschap is in deze geen sprake. Marleen Barth, de fractievoorzitter van de PvdA in de Eerste Kamer, heeft sowieso weinig gezag. 

Dat is ook moeilijk met zoveel ervaren politieke bromberen en sterke ego’s in één fractie. Het gezag van de partijleider lijdt aan erosie, ook dat is een gegeven. Kortom, wie houdt binnen de PvdA eigenlijk de boel bij elkaar? Bij de VVD ligt dat  anders. Daar heerst een straf top-down-regime, wetende dat bij verbaal gefladder er ongelukken gebeuren. Vandaar dat ze de fractieleden er daar goed onder houden.

Van ruilen komt huilen

Sneu is het toch ook. Ministers werken zich een ongeluk, de meesten zijn geschikt voor hun taak en ook de premier is niet uit op eigen gewin en doet ongelofelijk z’n best de boel goed te managen. Er zijn hervormingsplannen door deze coalitie op de kaart gezet, die tot voor kort onmogelijk leken. Dat is een prestatie, ook al is er voortdurend hulp nodig van de ‘meest geliefde oppositie’.

In de kern is deze coalitie altijd instabiel geweest. Hoe dat komt kan in één blog worden opgeschreven: de formatie deugde niet en dat gespeelde kaartspel kon niet anders dan, zo blijkt steeds weer, leiden tot gemor. 

Van ruilen komt huilen, in elke crêche hebben ze daar ervaring mee. Samenleven en bruggen bouwen doe je uit liefde, wantrouwen leidt tot afkeer en dikwijls tot een breuk. Deze coalitie is strikt genomen niet in staat de kerstboom zonder ruzie samen op te tuigen. De een wil een piek, de ander niet. 

Crisisgeur

Een oplossingsscenario is moeilijk te verzinnen. Het gewraakte wetsvoorstel ligt in de prullenbak. “We willen er nog wel over praten”, zo begrijp ik de PvdA-fractie. Ja, Louis van Gaal wil sommige wedstrijden ook wel overspelen, daar staan we allemaal achter, maar die mogelijkheid staat niet in het wedstrijdreglement.

Buigzaamheid van minister Schippers mag niet worden verwacht en dat is begrijpelijk. Zij heeft er nog steeds de pest in dat ooit een inkomensafhankelijke zorgpremie met de PvdA was afgesproken zonder dat premier Rutte haar daarover informeerde. Het ging van de baan, maar ze is het niet vergeten. Ik denk dat zij heeft gevraagd aan Rutte: ‘steun je mij, ja of nee. Nee, dan ga ik’.

Een oplossing nu, welke dan ook, moet een garantie bieden dat beide partijen de rit tot het einde willen uitzitten. En die garantie is er niet. Er treedt ernstig bederf op als er om de paar weken een crisisgeur rond het Binnenhof hangt. Niet goed voor de coalitiepartijen en al helemaal niet goed voor het land.

Doormodderen niet reëel 

Daarnaast geven de peilingen geen aanleiding te hopen op electorale gunsten, waarmee nog een ingrediënt aanwezig is deze politieke constructie af te breken of te renoveren.

Nu opbreken, kerstborrels aflopen, flink vuurwerk afsteken en in januari met frisse wind op campagne gaan en elkaar gelegitimeerd in campagnetaal de huid vol schelden is een optie.

Naar de koning gaan, pleiten voor een lijmpoging met nieuwe (en meer) partners, geef ik hier graag ter overweging.

Doormodderen, hopen op een mirakel dat van bovenaf wordt aangereikt is niet reëel. Ook het aanzien van de politiek staat op het spel. Met de vuist op tafel slaan, leiderschap tonen, elkaar iets gunnen, als dat allemaal niet lukt, dan is het advies: inpakken en wegwezen. Het is nu al een onrustige jaarwisseling, dat staat vast.