'Dat VPRO zo meegaand was, verbaast me': zegt oud-spindoctor over rel rond documentaire Kaag

"Wees nou niet zo bang", is de boodschap die spindoctor Kay van de Linde meegeeft aan politici die proberen overal grip op te krijgen, zoals het team van Sigrid Kaag deed bij de VPRO-documentaire. Tegelijk verbaast de meegaandheid van de VPRO hem.

De aanpassingen die de VPRO op verzoek van D66-medewerkers deed in de documentaire over Sigrid Kaag noemt Van de Linde 'relatief kleine ingrepen'. Maar daarmee wil de voormalig spindoctor van Pim Fortuyn het probleem niet bagataliseren. Want 'perceptie is realiteit', meent hij. En het beeld is nu dat de VPRO zich voor het karretje van D66 heeft laten spannen. "Het is belangrijk voor de journalistiek dat, in een tijd waarin al veel twijfel leeft, zulke beeldvorming niet ontstaat."

'Journalist bepaalt de grenzen'

"Wat mij verbaasde was dat de VPRO zo meegaand was, dat had ik niet verwacht", zegt hij. Als spindoctor probeer je altijd invloed te hebben op wat er over 'jouw' politicus wordt gezegd. Wat dat betreft deden zijn collega's bij D66 naar zijn idee gewoon hun werk.

"Het is zeker gebruikelijk bij langere projecten als een documentaire dat er van tevoren afspraken worden gemaakt", legt hij uit. "En dan is het aan de journalist om de grenzen te bepalen. Maar ik als spindoctor zal proberen zo ver mogelijk te gaan."

Linkse staatsomroep

Toch vindt hij de toegeeflijkheid van de VPRO journalistiek verwijtbaar. De publieke omroep wordt door sommige groepen toch al flink gewantrouwd. "Mensen hebben zoiets van: daar heb je de linkse staatsomroep weer. En dit bevestigt dat beeld."

"We hebben in Nederland een hele mooie traditie: je mag stukken inzien op feitelijke onjuistheden", vertelt hij. "Maar het photoshoppen van een autogordel, of het weghalen van champagneglazen. Dat is de waarheid verdraaien. Er werd niet journalistiek gezegd: dat gaan we niet doen."

Elitaire buitenmevrouw

"Dat ze geen gordel droeg, is geen feitelijke onjuistheid", vervolgt hij. "Die gordel is symbool voor: we houden ons allemaal aan de wet."

"Qua beeld heeft Kaag al het probleem dat ze als een elitaire buitenmevrouw overkomt. En als je dan ook achterin zit en geen gordel draagt, terwijl iedere gewone Nederlander dat wel doet, dan zeg je toch iets symbolisch. Ik begrijp wel dat D66 dat eruit wilde halen."

'Perceptie is realiteit'

"Het is belangrijk voor de journalistiek in een tijd waarin al veel twijfel bestaat, dat zo'n beeldvorming niet ontstaat", legt hij uit. "In veel opzichten is het een storm in een glas water. Het gaat over champagneglazen, het gaat over autogordels."

Uiteindelijk is door de ingrepen het overall-beeld van Kaag in de documentaire niet aangetast, vindt hij overigens. "Ik geloof best wel dat er integer is gehandeld. Maar ik zeg altijd: perceptie is realiteit. En dat is wat de VPRO niet goed heeft gezien: dat in de perceptie de onafhankelijkheid van de NPO op het spel staat."

Niet bang zijn

"Ik neem het de D66-spindoctors niet kwalijk, maar wel de VPRO", benadrukt hij. "Dat ze niet journalistiek gedacht hebben: we gaat niet achteraf de regels veranderen. De wedstrijd is gespeeld, dit is de documentaire, dit gaan we zo uitzenden."

Toch heeft hij ook voor spindoctors en woordvoerders een oproep: "Wees nou niet zo bang. Want het is goed voor je reputatie als je zegt: stel alle vragen maar. Zie dat ook als een kans en niet altijd als een bedreiging."