Darjon stemde op de PVV, net als veel andere jongeren: 'Woning en alles kunnen betalen belangrijker dan klimaat'

Jongeren hebben deze verkiezingen rechtser gestemd dan bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen. Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt en Ipsos. Ook Darjon van Ommeren (29) ging dit keer voor de PVV. Hij vertelt waarom.

"Ik twijfelde tot op de dag voor de verkiezingen, maar toen ik zag dat de PVV veel zetels had in de peilingen wist ik dat ik daarop ging stemmen", zegt de 29-jarige Darjon van Ommeren uit Veenendaal. Hij twijfelde tussen de BBB, NSC en de PVV.

Rechtser dan vorige verkiezingen

"Ik wilde vooral niet dat Timmermans of Yeşilgöz het zouden worden. Zij hebben weinig rekenschap afgelegd voor wat er is misgegaan in dit land. Dus dan de PVV", zegt Darjon.

Onder jongeren is de PVV de grootste partij geworden, met nog 1 zetel meer dan het landelijke aantal: 38 zetels. Namens 18- tot 35-jarigen gingen er 60 zetels naar linkse partijen, in 2021 waren dat er nog 77. GroenLinks-PvdA werd tweede: als het aan jongeren lag, kregen zij er 27.

'Woke-jongeren stemmen links'

Links stemmen is volgens Darjon iets voor jongeren in de grote steden. "De woke-jongeren - ja, sorry zo noemen wij dat hier - schreeuwen hard dat klimaat belangrijk is, maar ik wil gewoon een woning en zorgen dat ik alles kan betalen."

"Dat is veel belangrijker dan het klimaat", vindt hij. "De plannen van Timmermans sluiten niet aan bij de situatie hier. Ik ben bezig met het hier en nu, niet met de toekomst."

Eindelijk een huurwoning

De stem van Darjon ging ook naar de PVV omdat hij asiel een belangrijk onderwerp vindt. "Er is aan alle kanten ruimte tekort", zegt hij. Zelf stond de autopoetser 10 jaar ingeschreven voor een sociale huurwoning. Sinds 2 maanden heeft hij er een. Hoewel het niet in de plaats is waar hij zou willen wonen, is hij blij met zijn sociale huurwoning. "Ik heb geen partner en verdien 2100 euro in de maand, dus iets kopen gaat 'm dan niet worden", zegt hij.

Darjons stem op de PVV zegt volgens hem veel over hoe groot de onvrede is bij hem en de mensen om hem heen. "Ik kom uit een christelijk gezin, dus normaal gesproken gaat de stem naar een christelijke partij. Nu stemden mijn vader en moeder ook op de PVV."

Klimaat op links, immigratie op rechts

Veruit het meest urgente thema volgens jongeren is de woningmarkt: 66 procent vindt dat dat topprioriteit moet hebben in de politiek, want jongeren zitten daar klem, zeggen ze. Ze kunnen geen huis kopen of huren, hebben moeite met het vinden van een studentenkamer, of zitten in een huis waar ze de hoofdprijs voor betalen.

Na de woningmarkt zijn klimaat, armoede en immigratie de belangrijkste thema's volgens jongeren. Jonge mensen die op rechtse partijen als PVV, BBB en FVD stemden, vinden klimaat absoluut geen thema, terwijl ze immigratie juist heel belangrijk vinden. Daarnaast geven ze prioriteit aan veiligheid en de Nederlandse identiteit. Aan de linkerkant vinden jongeren immigratie een stuk minder belangrijk. Zij maken zich veel meer zorgen over het klimaat en de gezondheidszorg.

Rechts stemgedrag van jongeren

Dat veel jongeren affiniteit hebben met rechtse partijen bleek al vóór de verkiezingen uit de resultaten van de Scholierenverkiezingen, georganiseerd door ProDemos. Daaruit bleek dat de PVV de grootste partij zou worden als het aan middelbare scholieren en mbo-studenten zou liggen.

Een recordaantal van 143.991 nog niet stemgerechtigde scholieren op bijna 400 scholen hadden hun stem uitgebracht. De PVV zou op basis daarvan 25 zetels behalen, de FVD 21. 2 jaar geleden was de VVD nog de grootste partij in de uitslag.

'Jongere kiezers zijn wisselvalliger in stemkeuze'

"Voorheen had de PVV een beetje een vergrijsde achterban, met kiezers die onder anderen beslisten op basis van thema's als pensioenen en zorg", vertelt psycholoog en politicoloog Roderik Rekker. Hij bestudeert het stemgedrag van jongeren in de leeftijd van 18 tot 25 jaar.

"Oudere kiezers hebben meer vaste voorkeuren door de jaren heen en zijn minder geneigd te wisselen van partij. Jongere kiezers zijn wisselvalliger in hun stemkeuze", zegt hij.

Geen herinneringen van vroeger

"Voor jongeren geldt dat het vaak de eerste campagne voor Tweede Kamerverkiezingen is die ze meemaken, waardoor ze ook een grotere kans hebben door die ene campagne beïnvloed te worden", zegt Rekker, die ook docent is aan de Radboud Universiteit.

"Jongeren hebben in hun stemkeuze ook minder last van gebeurtenissen uit het verleden. Dat Wilders in het verleden in de rechtszaal en in de Tweede Kamer voor tumult heeft gezorgd, weten jongeren niet of minder dan de oudere generaties."

Meeste veranderingen ooit

Volgens Roderik Rekker waren dit de meest veranderlijke verkiezingen ooit in Nederland, verkiezingen waarbij de meeste zetels van partij zijn gewisseld. Bij dergelijke heftige bewegingen spelen jongeren vaak een belangrijke rol.

"Dat betekent overigens niet dat jongeren altijd op de PVV zullen blijven stemmen. Hun snelle, wisselende stemgedrag kan ook betekenen dat ze een volgende keer alweer 'vertrokken' zijn. Als kiezers wat ouder zijn, kunnen ze ook minder radicaal gaan stemmen."

Zorgen over de PVV

Twee derde van de jongeren (66 procent) zegt bezorgd te zijn na de verkiezingsuitslag. "Ik maak me zorgen om de mensen die zich nu niet veilig en welkom meer voelen in Nederland", zegt een deelnemer van het EenVandaag Opiniepanel. Anderen hebben zorgen over de rechtsstaat en de klimaatplannen.

3 op de 10 jonge kiezers zijn hoopvol na de verkiezingswinst van de PVV. "Eindelijk geen VVD meer", zeggen zij. "Eindelijk een keer een stop op migratie en klimaatgekte. Eindelijk verandering."