Corona-app, kinderen naar school of immuniteitscertificaat: dit kunnen we leren van de exitstrategieën uit het buitenland

De coronacrisis heeft invloed op landen over de hele wereld. Ieder land zoekt naar manieren om uit deze crisis kan komen. Wat kan Nederland van die verschillende aanpakken leren?

De maatregelen om de verspreiding van het coronavirus in te dammen, hebben een groot deel van de wereld zo goed als stilgelegd. Nu is de vraag: hoe komen we hier op de beste manier weer uit? Verschillende landen komen met uiteenlopende 'exitstrategieën' als antwoord op dit vraagstuk.

Twee soorten exitstrategieën

Sake de Vlas is hoogleraar infectieziektemodellering bij het Erasmus MC en werkt samen met het RIVM om tot mogelijke exitstrategieën uit de coronacrisis te komen. Is het niet zo, met al die strategieën, dat elk land nu op zijn eigen manier een soort experiment aan het uitvoeren is? "Absoluut, en dat is ontzettend belangrijk", zegt hij. "Het zijn allemaal experimenten en je kunt van alles leren, en dat weer vertalen naar de Nederlandse situatie."

Volgens De Vlas zijn er twee soorten strategieën. "Je hebt de strategie van: het aantal slachtoffers zoveel mogelijk beperken door de epidemie zo lang als het kan te onderdrukken. Het alternatief is om de maatregelen iets losser te laten, zodat er uiteindelijk in de populatie voldoende immune mensen zijn en je groepsimmuniteit weet te creëren. Daarbinnen zijn er dan weer varianten."

Kinderdagverblijven en scholen openen

Eén van die varianten is te zien in Denemarken, daar zijn de kinderdagverblijven en scholen geopend. Welk effect zou het hebben als we dat in Nederland zouden doen? "Dat is lastig om nu in te schatten", zegt De Vlas. "Hier kunnen we leren van Denemarken, wat daar gaat gebeuren."

De Vlas legt uit dat het erop lijkt dat kinderen het coronavirus minder makkelijk kunnen overbrengen. "Ze worden er zeker minder ziek van. Maar dat zegt niet alles, want als ze het wel hebben, wat zeer zeker gebeurt, kunnen ze hun ouders of leraren besmetten. Daarmee kun je dan alsnog weer in de buurt van kwetsbare mensen komen."

In Wuhan zijn ze 'als de dood' voor tweede golf

"In China worden elke dag meer virusregels afgeschaft. Dat gaat met twee stappen vooruit en dan een weer terug", vertelt Cindy Huijgen, correspondent in Wuhan. Ze vertelt dat het versoepelen van de maatregelen in China heel geleidelijk gaat. "En als maatregelen worden afgeschaft, wordt dat ook maar kort van tevoren aangekondigd."

"Men is heel bang om te weinig maatregelen door te voeren en een nieuwe uitbraak op gang te brengen", vertelt Huijgen. Ze beschrijft dat er, zodra er in een provincie of in een stad weer een stijging aan ziektegevallen ontstaat, direct weer maatregelen genomen worden. "Hier in Wuhan zijn ze als de dood voor een tweede virusgolf."

Aanpak Wuhan: kleurcodesysteem

"Je hebt hier in Wuhan een kleurcodesysteem: rood, oranje, en groen", zegt Huijgen. "Als je groen bent mag je overal heen, maar als je rood bent moet je thuisblijven. Dan heb je zelf corona of het gehad, of ben je heel dichtbij andere mensen geweest die corona hebben. Met oranje ben je een verdacht geval."

"Overal waar je komt moet je je QR-code scannen, daarmee kan de app registreren waar je bent geweest. Als je dan ziek blijkt te zijn kan die app iedereen waarschuwen die op datzelfde moment in hetzelfde park, restaurant of winkel was."

De 'lichtknop'-strategie

Een andere strategie is die van 'de lichtknop'. "Dat is een heel interessant voorbeeld: de maatregelen tijdelijk wat loslaten, en dan kijken wat er gebeurt", legt De Vlas uit. "Als het aantal gevallen te hard toeneemt en je daardoor weer te veel druk op de zorg krijgt, moet er weer een nieuwe lockdown worden ingesteld. Dat duurt dan een tijdje, en dan kun je het weer loslaten. Zo gaat dat op en neer, tot je hopelijk in een situatie bent dat het niet meer nodig is."

"Het heeft natuurlijk risico, als het bij het loslaten van bepaalde maatregelen te hard gaat, dan loop je misschien weer achter de feiten aan en wordt het moeilijk om te onderdrukken", zegt De Vlas. "Wat hier ook complex bij is is dat je met een lastige boodschap komt: het mag een tijdje wel en dan weer niet. Misschien zeggen mensen na een tijdje: ik geloof het allemaal wel. We zijn al twee keer in lockdown geweest, die derde keer heb ik er geen zin meer in."

Mensen met immuniteit weer aan het werk

Angelo van Schaik is correspondent in Italië. Hij merkt nog niet veel van een exitstrategie in zijn omgeving, op één ding na: "Immuniteit is de belangrijkste nieuwigheid die er nu is", zegt hij. "Men wil op grote schaal gaan experimenteren met het testen van het bloed van mensen, zodat er inzicht komt in hoeveel mensen er immuun zijn voor de ziekte."

Op deze manier wil de regio Lombardije ervoor zorgen dat de economie langzaam weer op gang kan komen. "Het idee is dat mensen een certificaat krijgen waaruit blijkt dat ze immuun zijn en dus gewoon weer aan het werk kunnen", zegt Van Schaik.

Waarom er nog altijd geen medicijn tegen corona is

Immuniteitscertificaten geen deel van exitstrategie

De immuniteitscertificaten van Italië, kunnen we daar in Nederland iets mee? "Immuniteit is wel een beetje een ingewikkeld verhaal", zegt De Vlas. "We lezen steeds vaker dat de ontwikkeling van immuniteit niet helemaal zeker is, we moeten even afwachten hoe dat nu precies is."

Daarnaast benoemt hij dat de immuniteitscertificaten niet echt deel zijn van een exitstrategie. "Je zult eerst de immune mensen moeten krijgen. Je moet eerst bedenken: wat voor strategie gaan we dan gebruiken om uiteindelijk een grote hoeveelheid mensen zodanig met het virus te confronteren dat ze immuun worden? Dus het is eerder aan het eind van een strategie dan dat het het begin is."

Geen 'quick fix'

Is er dan echt geen 'quick fix'? "Er is eigenlijk maar één optie die heel snel gaat, dat is lekker niks doen", zegt De Vlas. "Dan krijg je een gigantische uitbraak met heel veel druk op de zorg, heel veel mensen die overlijden, ook mensen die anders niet zouden overlijden, maar je bent er wel snel van af."

"Uiteraard willen we dat niet, dus dan komen die andere strategieën aan bod waarbij je langdurig met strategieën aan de gang gaat", vertelt De Vlas. Maar over hoe langdurig gaat het dan? "Dat is nog niet eens goed in te schatten, maar we komen uit op een jaar of nog langer, afhankelijk van de strategie die we kiezen", zegt de hoogleraar.