Coalitie terughoudend over verder verhogen defensiebudget, 'maar met NAVO-norm van 2 procent redden we het niet'

De wereld wordt onveiliger en dus moeten de defensie-uitgaven nog verder omhoog, zeggen deskundigen. Net nu ons budget voldoet aan de NAVO-norm van 2 procent, barst de discussie weer los: "Een geloofwaardige afschrikking ga je zo gewoon niet redden."

Hoewel het ons land jaren kostte om te komen tot een defensiebegroting van 2 procent van het bruto binnenlands product, is die norm nu al achterhaald, zegt Frans Osinga. Hij was F16-vlieger en luchtmachtgeneraal, en is tegenwoordig hoogleraar War Studies aan de Universiteit Leiden.

Geloofwaardige afschrikking

Nederland geeft nu jaarlijks ruim 21 miljard euro uit aan Defensie, maar dat is niet voldoende, zegt Osinga. "Die twee procent is gebaseerd op de situatie in 2014, toen Rusland de Krim innam en de NAVO besloot zich weer te gaan focussen op artikel 5 van het NAVO-verdrag. Die gaat over de collectieve verdediging van het bondgenootschap."

"De NAVO is toen gaan werken aan een nieuwe afschrikkingsstrategie", legt de oud-generaal uit. "De vorige was niet geloofwaardig meer. Die beloofde namelijk Rusland een afstraffing te geven, mocht dat land agressief worden."

VS willen niet meer voor de kosten opdraaien

De strategie uit 2014 is achterhaald, denkt Osinga. "In de praktijk zouden we de Russen niet tegen kunnen houden, mochten ze bijvoorbeeld de Baltische staten binnenvallen. Dat vinden ze daar, maar ook bijvoorbeeld in Polen, geen geruststellende gedachte."

De nieuw herkozen Amerikaanse president Donald Trump heeft in zijn verkiezingscampagne al aangegeven dat hij verwacht dat zijn NAVO-bondgenoten hun bijdrage ophogen naar 3 procent van hun economie. De VS willen niet langer voor alle kosten opdraaien. Osinga: "We zijn sinds de jaren negentig verslaafd aan de Amerikaanse militaire bijdrage. Dat kan niet meer."

Niet vastpinnen op 3 procent

Er is een hoop nodig om de afschrikking weer op niveau te brengen, zegt Osinga. "Je hebt meer F-35-straaljagers nodig, langeafstandsraketten, raket- en luchtverdediging, veel meer troepen en veel meer munitie. En je moet je inzet kunnen voortzetten, zodat Rusland niet de indruk krijgt dat het een slijtageslag kan winnen. Alles bij elkaar opgeteld, red je het niet met 2 procent. Vandaar dat de Polen intussen naar 4 procent gaan, en de Baltische staten naar 3,5 procent."

De Tweede Kamer besloot onlangs om de Nederlandse NAVO-bijdrage in de wet vast te leggen: 2 procent is de minimumbijdrage. Nu is de vraag of Nederland het verzoek van Trump opvolgt en naar 3 procent gaat. Binnen de coalitie wil geen enkele partij zich daar al over uitspreken.

Eerst bij de NAVO overleggen

De VVD wil het debat in Europa afwachten, zegt Kamerlid Christianne van der Wal. "Ik ga me niet vastpinnen op percentages. Waar het om gaat is dat we doen wat nodig is om ons land veilig te houden. Trump is vanaf januari de grote baas, dus kan hij een grotere bijdrage vragen. We gaan het er eerst in de NAVO over hebben, dan in Europa, en dan hier."

Ook NSC-kamerlid Olger van Dijk wil niet van percentages spreken. "Die 2 procent is een absolute ondergrens. Het is heel positief dat Nederland, maar ook andere lidstaten, die grens niet alleen in zicht krijgen, maar er ook overheen gaan. De komende maanden en jaren moeten we het gesprek voeren over wat er nodig is, en dan kan het goed zijn dat dat meer is dan dat we nu uitgeven."

CDA: verhoging is onvermijdelijk

Het CDA denkt dat een verhoging van de uitgaven naar 3 procent van het bbp onvermijdelijk is. "Jarenlang hebben we geteerd op het budget van de Amerikanen," zegt Kamerlid Derk Boswijk van die partij. "Die hebben ook capaciteiten die wij als Europese landen niet hebben. Als de Russen nu binnenvallen, zijn we zonder Amerikaanse hulp na een paar dagen klaar."

"We moeten inventariseren welke capaciteiten we zelf moeten gaan optuigen. Dan kom je tot de conclusie dat er meer euro's bij moeten", vervolgt Boswijk. "Ik hoop dat we bij de NAVO-top volgend jaar met een concreet plan komen. En dan zul je uiteindelijk op die 3 procent uitkomen, ja."