Chemokuur voor egeltje of niet? Dierenartsen hebben nu eigen eed

Na artsen gaan nu ook dierenartsen een eed afleggen. De eerste twaalf afgestudeerde studenten diergeneeskunde doen dat vandaag. Ingewikkeld voor de dierenarts: welk belang weegt zwaarder, dat van het dier of het baasje?

Deze week was er verontwaardiging over het egeltje Blueberry met kanker dat een chemokuur krijgt. Gaat dat niet te ver? Verwacht van de eed geen duidelijk antwoord, zegt Franck Meijboom. Hij is hoofddocent Ethiek aan de Faculteit Diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht en initiatiefnemer en mede-bedenker van de eed.

Net als trouwen

Meijboom: "Het is geen naslagwerk met antwoorden op alle afwegingen, die een dierenarts moet maken." Hij kan zich voorstellen dat de dierenarts in deze kwestie rekening houdt met wat de eigenaar graag wil, of het misschien wetenschappelijk interessant is en of het goed is voor beestje.

Er bestaat op dit moment een code voor dierenartsen, maar dierenartsen die geen lid zijn van beroepsvereniging KNMvD hoeven zich daar niet per se aan te houden. Vicedecaan onderwijs Wim Kremer vergelijkt het afleggen van de eed met trouwen, waarbij je in het openbaar je toewijding aan elkaar uitspreekt. "Het is een krachtig ritueel voor jonge dierenartsen, die met het uitspreken van de eed in het openbaar laten zien waar ze voor willen staan."

Anders dan bij mensen

Dierenartsen zeggen in hun eed: "Ik stel het belang van het dier voorop en houd daarbij rekening met de opvattingen van de mens die de verantwoordelijkheid voor het dier heeft", oftewel het baasje of de eigenaar. Wat dat betreft is het voor artsen simpeler. In hun eed van Hippocrates, die ze sinds 1878 afleggen, zeggen ze: "Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen."

Meijboom: "Artsen hebben met maar één 'diersoort', namelijk de mens, te maken, waarbij de arts en de patiënt maatschappelijk even veel waard zijn. Daarbij heeft die patiënt een eigen wil, die die vaak ook nog kan uitspreken." Bij dieren zijn er zoveel verschillende belangen, dat dierenwelzijn niet automatisch op nummer één staat. Het kostte vijftien mensen dan ook anderhalf jaar om het eens te worden over de bewoordingen van de eed.

Voedselveiligheid voorop

Naast de belangen van het dier en de eigenaar spelen er nog andere dingen mee voor dierenartsen. Een dierenarts bij de Voedsel- en Warenautoriteit moet op de eerste plaats aan de volksgezondheid denken en een dierenarts die met geiten werkt, moet ook rekening houden met de volksgezondheid. Denk aan de doden die vielen door Q-koorts.

Verder spelen financiële overwegingen een rol. "Mensen moeten ook gewoon hun geld verdienen", zegt Meijboom. Dierenartsen specialiseren zich steeds meer, onder meer door schaalvergroting in de dierhouderij. Zo zijn er 25 dierenartsen die zich louter met pluimvee bezig houden. Ook zijn er speciale varkensdierenartsen en rundvee-artsen.

De eerste lichting

Esther Lichtenauer is een van de eerste twaalf dierenartsen die de eed afleggen. Ze is er blij mee. "Het geeft extra gewicht aan het diploma. Het is natuurlijk leuk om bij de allereerste groep te horen die de eed aflegt." Na 7 jaar studeren voelt ze zich als een ambassadeur van het dier. Ze heeft al werk gevonden in een praktijk voor gezelschapsdieren.

Het staat voor haar buiten kijf dat dierenwelzijn voorop staat. Hoewel ze erkent dat de uiteindelijke beslissing bij het baasje komt te liggen. "Ik kan opties geven." Wat zou zij doen in het geval van het egeltje met kanker? "Uiteindelijk heeft iedereen, ook een dierenarts, een grens. Hoeveel levensverlenging geeft het? Levert het het beestje veel pijn of stress op? Die afweging maak je. Dan kan het zijn dat je dit doet."

Rotte appels

Is de eed nodig om dierenartsen het nut van dierenwelzijn voor te houden, omdat ze anders bijvoorbeeld alleen aan geld denken? Initiatiefnemer Meijboom: "Nee, natuurlijk niet. De groep dierenartsen die heel gekke dingen doet met dieren is minimaal. Hoewel je natuurlijk altijd rotte appels hebt. Mensen die kwaad willen blijven er, eed of geen eed."

Voor veel dierenliefhebbers is dat allemaal misschien nog veel te mager, maar 40 jaar geleden was er niets. Initiatiefnemer Meijboom verwacht dan ook dat de tekst van de eed door de jaren heen aangepast zal worden naar mate de waardering van het dier verder verandert.