Chaos over handelen in stikstofruimte: Gelderland begint ermee, terwijl Overijssel er nu juist mee stopt

In de provincie Gelderland wordt vandaag begonnen met de handel in stikstofruimte, terwijl Overijssel juist alles stillegt. "Chaos, tijd dat de overheid de regie weer terugneemt," zegt Johan Vollenbroek.

Het leek een oplossing voor de sectoren die compleet zijn vastgelopen door de stikstofcrisis. Extern salderen, ook wel het handelen in stikstofruimte. Daarbij verkoopt of verhuurt de ene partij ongebruikte ruimte om stikstof uit te stoten aan een andere partij die dit juist nodig heeft. Denk aan een boer die stopt en daarmee de uitbreiding van het boerenbedrijf van zijn buurman mogelijk maakt.

'Papieren werkelijkheid'

Ook bouwprojecten kunnen bijvoorbeeld weer doorgaan, als er stikstofruimte van een boer wordt gebruikt die het over heeft. Maar milieuorganisaties vrezen dat dit alleen op papier tot minder uitstoot leidt in plaats van in de praktijk, en ook de rechter is het niet altijd met deze handel eens.

Zo werd de provincie Brabant op de vingers getikt nadat ze een snelweg verbouwden met emissierechten verkregen met het uitkopen van een boerderij. Uit angst voor juridische procedures heeft de provincie Overijssel deze handel nu tijdelijk stilgelegd.

Middeleeuwen

"Een heel verstandig besluit, jammer dat het niet door de minister is genomen", zegt Johan Vollenbroek, voorzitter van milieuorganisatie Mobilisation for The Environment (MOB), en de man achter de stikstofuitspraak van de Raad van State. "Het zou goed zijn als de rest van het land volgt, want het is nu puntje chaos."

Die chaos is volgens Vollenbroek ontstaan sinds de stikstofwet op 1 juli vorig jaar is ingegaan. Daarin staat dat provincies zelf mogen bepalen hoe ze met stikstof omgaan. "Het ministerie heeft het bij de provincies over de schutting gegooid, de ene provincie doet dit, de andere dat. Het lijkt wel of we in de middeleeuwen zitten waarbij elke provincie z'n eigen wetten heeft."

Wrang

Ook Geertjan Kloosterboer, derde generatie melkveehouder, ervaart de chaos in de stikstofwetgeving. Zijn bedrijf staat in Oxe, op de grens tussen de provincies Overijssel en Gelderland.

In Gelderland is vandaag juist met de regeling begonnen en dat levert vreemde situaties op, zegt Kloosterboer: "De boerderij van mijn ene buurman staat in Overijssel en zijn bedrijf zit als het ware op slot, terwijl de ander 100 meter verderop in Gelderland staat en nog ontwikkelingsruimte heeft. Dat maakt het wel wrang."

Om te huilen

Kloosterboer vindt niet dat zijn collega's geen verantwoordelijkheid hebben in het stikstofprobleem. Hij heeft al flink geïnvesteerd om de stikstofuitstoot van zijn bedrijf zo veel mogelijk terug te dringen.

"In deze nieuwe stal ligt een emissie-arme vloer, waarbij poep en plas gescheiden wordt. Die is 50 duizend euro duurder dan een gewone vloer. Maar nu blijkt 'ie niet te leveren qua stikstof-reductie. Collega's die daar op vertrouwden staan nu ook al in Overijssel voor de rechter. Waar willen we dan heen met zijn allen? Wat is de het perspectief? Die 50 duizend euro is weg, die krijg ik niet meer terug. Ik lach nu, maar eigenlijk is het om te huilen."

Grote puinhoop

Het doel van Vollenbroek en zijn MOB is uiteindelijk om de emissie van stikstof in alle sectoren met 50 procent terug te brengen, gelijk aan het advies dat de commissie Remkes daar al eerder over uitbracht.

"Maar dat moet wel op een nette manier geregeld worden, het is nu een grote puinhoop door wanbeleid van het ministerie. En ondertussen wordt de milieuschade er niet minder door, natuurgebieden hebben nog steeds zwaar te lijden onder stikstof."

Sociaal contract

MOB stuurde begin deze maand een brandbrief aan minister Van der Wal, verantwoordelijk voor de aanpak van het stikstofprobleem. Hij hoopt dat partijen als LTO en Farmers Defence Force zich aansluiten bij een sociaal contract om samen te werken aan de aanpak van de crisis, ook uit economisch oogpunt.

"Er zitten duizenden ondernemers zonder vergunning op dit moment en dat is een heel groot probleem."