Normaal is het rustig in De Bilt. Maar de laatste jaren ziet burgemeester Sjoerd Potters vaker de gevolgen van desinformatie en complotdenken. Demonstranten richten zich op instituten in zijn gemeente, zoals het RIVM. Bedreigingen worden niet geschuwd.
De burgemeester maakt zich er grote zorgen over. Sinds 2019 ziet Potters de onrust in zijn gemeente toenemen. Het begon met de boerenprotesten tegen het stikstofbeleid, waar agrariërs met tractoren oprukten naar het RIVM: "Met hen was het nog mogelijk om gesprekken te voeren, bijvoorbeeld met Farmers Defence Force. Door op een normale manier met ze te praten, naar hen te luisteren, gingen de scherpe randjes er toch uiteindelijk een beetje vanaf."
'Alleen maar schoppen'
Maar niet veel later werd het RIVM het mikpunt van nieuwe groeperingen, die voornamelijk tegen het coronabeleid zijn. Demonstranten van Viruswaarheid (voorheen Viruswaanzin) en allerlei andere groepen zoals QAnon komen naar het RIVM maar ook naar het gemeentehuis, ziet de burgemeester.
"We zien dat sommige mensen door desinformatie en complotdenken verkeerde keuzes maken. Het vraagt veel inzet van de politie en andere diensten om dit in goede banen te leiden. Met sommige groepen is het ook niet mogelijk om in gesprek gaan. Daar ben je alleen een tegenpool voor. Je vertegenwoordigt de overheid waar ze alleen maar tegenaan willen schoppen."
Gemeentehuis beklad
Volgens Potters neemt de polarisatie toe en staan mensen steeds meer tegenover elkaar, waarbij bedreigingen niet meer worden geschuwd: "Bedreigingen worden erger, grenzen worden overschreden en ik hoor dat ook van collega's."
"Er zijn de 'toetsenbordhelden' die de meest verschrikkelijke dingen roepen, wat heel veel indruk maakt. En er zijn 'defence groepen' die er echt op uit zijn om te knokken. Ons gemeentehuis is in een bepaalde periode zelfs en aantal keer beklad."
Bedreigen RIVM-personeel
Maar de grootste zorgen gaan uit naar het personeel van het RIVM. Die worden regelmatig bedreigd in hun werk- en privé-omgeving. Potters: "Het RIVM is bezig met een lastig proces en wordt daar regelmatig in gestoord."
Hij is bang dat mensen de neiging hebben om het terrein te betreden en met werknemers in discussie te gaan. "Werknemers worden bedreigd en belemmerd in hun werk. En dat is echt niet alleen Jaap van Dissel. Ik vind dit een hele slechte ontwikkeling. Het zijn wetenschappers die het beste met ons voorhebben en die moeten dat werk onbelemmerd kunnen doen."
Extra beveiliging
Dat er grote groepen bij het RIVM naar binnen willen en dat ze personeel onder druk zetten, is volgens Potters een nieuw fenomeen en daarom ziet hij zich genoodzaakt om naar de beveiliging van het terrein te kijken.
"We moeten op een andere manier naar de beveiliging gaan kijken, we willen voorkomen dat mensen het RIVM binnendringen."
'Negeer de extremisten en richt je op het midden'
De meest gehoorde complotten tegen het RIVM kan Potters zo opsommen. Het virus zou een hoax zijn, er worden twijfels geplaatst bij de werking van het vaccin en eigenlijk zien complotdenkers het hele fenomeen corona als onbetrouwbaar, en daarmee ook het RIVM.
"Risico is dat mensen daardoor de maatregelen niet meer serieus nemen. Ik denk dat we te veel bezig zijn met de uitersten, met types zoals Willem Engel, die heel veel aandacht krijgen, terwijl de buurvrouw die zich keurig aan de regels houdt wordt genegeerd. Daar hebben wij als burgemeesters een rol in te vervullen."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.