Bijna alle leraren zijn bezorgd over kwaliteit van het onderwijs: 'De halve groep krijgt logopedie'

9 op de 10 leraren maken zich zorgen over de staat van het onderwijs. Docenten hebben te veel taken en er zijn veel verschillende ideeën over hoe het anders moet, zeggen ze. Ook wijzen ze naar leerlingen, die te weinig concentratie en basiskennis hebben.

Daardoor lukt het ruim 1 op de 10 docenten ook zelf niet om goed onderwijs te geven. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en de Algemene Onderwijsbond onder ruim 2.300 mensen die werken in het onderwijs.

Kwaliteit verslechterd

Het onderwijs is volgens de ondervraagde leraren beter geweest. Een meerderheid van zowel docenten op de basisschool als op de middelbare school, zegt dat de kwaliteit van het onderwijs de afgelopen jaren is verslechterd.

Nu maken 9 op de 10 (91 procent) van de leraren die op de basisschool werken zich zorgen over de kwaliteit van hun sector. Bij docenten op middelbare scholen is dat percentage net zo hoog (91 procent).

Lukt niet om goed les te geven

Deelnemers wijzen naar de lerarenopleiding, die volgens sommigen te lage eisen stelt en bovendien niet goed voorbereidt op het gedrag van leerlingen. Ook noemen ze de gebrekkige ondersteuning in de klas en is er kritiek op de directie of het management van scholen, die niet goed in de gaten hebben waar leraren in de praktijk mee te maken hebben.

Maar vooral kijken ze naar zichzelf en hun collega's en wijzen ze op kinderen die te vaak speciale aandacht nodig hebben of te weinig concentratie en basiskennis bezitten.

Hoge werkdruk als oorzaak

1 op de 10 docenten op de basisschool (11 procent) en op de middelbare school (12 procent) geeft toe dat het ze niet lukt goed onderwijs te geven.

Massaal geven deze docenten aan dat de hoge werkdruk daar de oorzaak van is. Een meerderheid (61 procent van de basisschoolleraren en 58 procent van de docenten op het voortgezet onderwijs) vindt dat ze te weinig tijd kunnen besteden aan lesgeven en bijna allemaal werken ze over.

Minder tijd voor standaardvakken

Er zijn te weinig leraren, te grote klassen en er komen volgens de ondervraagden te veel zaken op het bordje van docenten, die daardoor minder tijd hebben voor het geven van de standaardvakken.

Het gaat dan om bijvoorbeeld oudergesprekken ("Grote klas is veel gesprekken.") en het aanleren en uitleggen van nieuwe lestechnieken ("Ik voel me soms net een ict'er: 'Juf, m'n laptop gaat niet aan.'').

Burgerschap en kanjertraining

Maar vooral klagen deelnemers over het aantal en het soort lessen dat ze moeten geven. "Steeds meer opvoeding en normen en waarden die, vind ik, thuis door ouders aangeleerd moeten worden", zegt een deelnemer. En een ander: "Burgerschap, kanjertraining, techniek, Engels - allemaal in dezelfde tijd. We zijn een basisschool, laat het daarbij."

Ook wordt er volgens deelnemers te veel gewisseld van ideeën over hoe onderwijs beter kan. "Steeds weer andere experts en steeds moeten we opnieuw veranderen", zegt een leraar. Een ander voegt toe: "En als ik die aanpassingen wil uitwerken, moet dat in m'n eigen tijd."

Te veel 'zorgleerlingen'

Ook is het aantal leerlingen dat speciale aandacht of begeleiding nodig heeft te hoog. 10 jaar geleden is het passend onderwijs ingevoerd. Leerlingen worden minder snel doorverwezen naar het speciaal onderwijs en zitten zoveel mogelijk in 'gewone' klassen.

Maar volgens deelnemers heeft het aantal 'zorgleerlingen' in de klas invloed op de kwaliteit van het onderwijs. Ze zeggen dat ze zelf niet zijn opgeleid om deze kinderen goed te helpen en dat het invloed heeft op aandacht voor de rest van de klas. "Dit zijn kinderen die niet een beetje onder of het gemiddelde zitten, maar voor wie soms al het werk aangepast moet worden", vertelt een leraar op de basisschool. "Het gaat ten koste van de groep en mijzelf."

'Niet alleen leerlingen met migratieachtergrond'

Het gaat niet alleen over kinderen met een zogenoemd 'rugzakje'. Er wordt ook veel gewezen op het taal- en leesniveau van kinderen. "De leerlingen hebben achterstanden op taal (lees- en schrijfvaardigheid). Hierdoor ben ik meer bezig met Nederlands dan met mijn eigen vak", zegt een leraar aardrijkskunde op een middelbare school.

Sommige deelnemers voegen daaraan toe dat dat niet alleen speelt bij kinderen met een migratieachtergrond. "De halve groep heeft logopedie en dit is voor 75 procent een witte school", schrijft een leraar over zijn basisschool.

Te hoog schoolniveau

Deelnemers hebben het ook over de houding van leerlingen. Die zijn, net als sommige ouders, brutaal en hebben weinig concentratie.

Op middelbare scholen speelt daarin mee dat sommige leerlingen volgens de docenten een te hoog schoolniveau krijgen toegewezen, waardoor ze in de lessen niet goed mee kunnen komen. "Er worden te veel leerlingen toegelaten in de brugklas die het niveau niet halen. Deze leerlingen raken dan al snel de weg kwijt, voelen dat ze het niveau niet halen en worden vervelend in de klas", schrijft iemand.

De straat op voor salarisstijging

De afgelopen jaren zijn leraren meermaals de straat op gegaan om te pleiten voor een salarisstijging, en zijn salarissen in het onderwijs ook verhoogd. Sommige deelnemers denken dat een nog hoger loon zou helpen bij het aanpakken van het lerarentekort.

Anderen zijn juist tegen een salarisverhoging of andere financiële prikkel, zoals het gratis maken van de lerarenopleiding. Volgens hen moet voorkomen worden dat mensen in het onderwijs gaan werken voor het geld.

Kleinere klassen en meer waardering

Vaker zeggen leraren dat kleinere klassen en het verminderen van taken zouden helpen bij het aantrekken van leraren. Ook zou meer waardering vanuit de maatschappij voor het vak van leraar helpen en vinden leraren positieve berichtgeving over het onderwijs belangrijk.

"Het onderwijs komt geregeld negatief in het nieuws. Is het dan aantrekkelijk om daar te gaan werken als je het idee krijgt dat de leerkracht zijn werk niet goed doet?"