De Oeigoerse voetballers douchen na de wedstrijd steeds vaker mee. Een teken van hun integratie, volgens hun Nederlandse clubgenoten. In hun provincie in China worden de Oeigoeren onderdrukt, in Castricum vond een aantal van hen een nieuw leven.
Bij FC Castricum gaat het niet elke dag zo. Kleurrijke kleding, oosterse muziek en de geur van kebab vullen de voetbalclub. De Oeigoerse clubleden organiseren een feestelijke barbecue. In Castricum wonen meer dan 20 Oeigoerse gezinnen. De verschrikkingen die hun familieleden in China te verduren hebben, houden hen constant bezig. Toch proberen ze hun weg in Nederland te vinden. Het contact op de plaatselijke voetbalclub helpt daarbij.
'We zitten maar en wachten af'
Anwar Abduwahit is druk in de weer om typisch Oeigoerse gerechten te maken voor de barbecue. Hij werkte als kok in Xinjiang, de Chinese regio waar de Oeigoeren vandaan komen. Vandaag is er afleiding, maar onder het oppervlak heerst veel verdriet. "Wij zitten in de stress, in de angst. We zitten alleen maar en wachten af", vertelt Anwar.
Zijn schoondochter vertrok in 2016 vanuit Nederland naar Xinjiang voor familiebezoek. Eenmaal daar was er geen contact meer met haar te krijgen. Tot op de dag van vandaag is ze niet teruggekomen. "We hebben geen idee of ze nog in leven is."
Geen contact met familie
Het is een schokkend verhaal, maar wie met de Oeigoeren in Castricum spreekt komt er achter dat elke Oeigoer zo'n verhaal heeft. Voor Sadikjan Seley, de spil in de Oeigoerse gemeenschap, is dat niet anders. "Sinds 2016 heb ik mijn broers en zussen niet meer gesproken. In 2017 vroeg mijn moeder mij niet meer te bellen. Ze zei: 'We nemen wel contact met jou op als dat nodig is.' Ik heb nog steeds niets gehoord."
Dat er zo veel Oeigoerse gezinnen in Castricum wonen, is te danken aan Sadikjan. Hij was de eerste Oeigoer die er in 2005 een huis kreeg. "Het is een mooie woonplaats. Dicht aan zee. Maar in het begin was mijn gezin het enige Oeigoerse. Ik kende niemand in de buurt." Sadkjan bemiddelde en hielp andere Oeigoerse vluchtelingen om ook een huis in Castricum te krijgen.
Over de Oeigoeren
De Oeigoeren zijn een minderheid in de West-Chinese provincie Xinjiang. De meesten van de 11 miljoen Oeigoeren zijn moslim. Er zijn al langer spanningen in hun provincie, omdat de Oeigoeren graag onafhankelijk willen worden van China. Maar, China is nu net een belangrijke handelsroute (de nieuwe zijderoute) dwars door Xinjiang aan het aanleggen. In 2009 vonden enkele aanslagen en protesten plaats in de provincie. Daarna begon China keihard in te grijpen.
Inmiddels is het voor de Oeigoeren verboden om hun eigen taal, geloof en cultuur uit te dragen, en zelfs islamitische namen mogen niet meer. Ook is China 'heropvoedingskampen' begonnen. Inmiddels zitten er volgens de VN 3 miljoen Oeigoeren vast in detentiekampen of heropvoedingskampen. Ervaringsdeskundigen die uit de kampen komen vertellen over martelingen, en mensen die dood gaan. Vrouwen krijgen in de kampen medicatie toegediend waardoor hun menstruatie stopt.
Ook gebruikt China de provincie als proeftuin voor de surveillancestaat. De provincie Xinjiang hangt vol met camera's, en de Oeigoeren kunnen op basis van gezichtsherkenning overal gevolgd worden. Ook telefoons worden uitgelezen. Het is niet precies bekend hoeveel Oeigoeren er nu in Nederland zijn. Geschat wordt dat het er tussen de 2000 en 3000 zijn.
Stress en verdriet
Inmiddels is Sadikjan de spil van de Oeigoerse gemeenschap in het dorp. "Ik zocht contact met Nederlandse mensen hier. Later zijn er meer Oeigoerse gezinnen hier komen wonen. Toen werd het steeds gezelliger."
Contact met Oeigoeren buiten China wordt door de Chinese overheid als een overtreding gezien. Daarom heeft bijna geen enkele Oeigoer in Castricum meer contact met de familie in Xinjiang. Velen hebben geen idee of hun familie in een kamp zit en hoe het hen verder vergaat. De Oeigoeren in Castricum zoeken elkaar vaak op om over hun stress en verdriet te praten.
Gemeenschap op zichzelf
Toon Mans, burgemeester van Castricum, ziet dat de Oeigoeren elkaar wegwijs maken in het dorp. Wel vindt hij het belangrijk dat zij niet een te hechte gemeenschap op zichzelf vormen. "Dan zou je de integratiegedachte teniet doen." De gemeente Castricum vroeg sportverenigingen daarom of ze ervoor openstonden om te helpen bij de integratie van nieuwkomers in het dorp.
De voetbalclub kon nog wel wat vrijwilligers gebruiken en zo kwam een aantal jaar geleden de eerste Oeigoer bij FC Castricum terecht. Deze zaterdagmiddag ziet de burgemeester de resultaten van die samenwerking, terwijl hij langs de lijn staat bij de club. Voor de barbecue blijft hij natuurlijk ook.
Voetbaltalent
Toen bleek dat de Oeigoeren veel voetbaltalent bezaten, werden ze al snel ingelijfd bij het veteranenteam van de club. Dat kon de versterking goed gebruiken. "Ze zijn veel fitter", vertelt een van de veteranen. Ondanks dat ze samen speelden, hadden de meeste voetballers nog nooit van Oeigoeren gehoord. Een informatieavond veranderde dat. Daar lichtten de Oeigoeren hun teamgenoten compleet met powerpointpresentatie in over de situatie in de provincie Xinjiang.
Inmiddels weten de meeste voetballers bij FC Castricum precies wat er aan de hand is in de Chinese provincie. "Eigenlijk willen de Chinezen hen uitroeien, dat is natuurlijk te gek voor woorden", zegt Peter van Splunter, vice-voorzitter van de club, voor aanvang van de wedstrijd. Splunter merkt dat de Oeigoeren af en toe bezig zijn met wat er in Xinjiang gebeurt. "Ze zijn weleens een keertje bang om over dingen te praten. In het begin heel erg."
Douchen en af en toe een biertje
Na afloop van de wedstrijd wordt de barbecue aangestoken. Oeigoerse kebab is heel anders dan de Turkse kebab die wij hier kennen, vertelt Sadikjan Seley. Hij laat het graag aan iedereen op de club proeven. De zorgen van de burgemeester, dat zo veel Oeigoeren op één plek weleens een belemmering kunnen zijn, deelt hij niet. "Binnen korte tijd hebben heel veel mensen de taal geleerd, een opleiding gedaan en werk gevonden. In vergelijking met andere minderheden hebben wij het snel gedaan."
Het contact op de voetbalclub helpt daar ook zeker bij, denkt Sadikjan. Net als hij ziet de voormalig voorzitter van de club ook bewijs dat het met de integratie de goede kant op gaat. "Eerst gingen de Oeigoeren na de wedstrijd altijd meteen naar huis. Bloot douchen met anderen, dat was 'not done'. Ook de derde helft was niet aan hen besteed. Maar het leuke is dat er nu twee Oeigoeren zijn die wel mee douchen. En een van hen drinkt nu af en toe een biertje mee."
Raar gevoel
Maar ondanks een biertje op zijn tijd, of een feestelijke barbecue, blijft voelbaar dat alles dubbel is voor de Oeigoeren. "Als we bij elkaar kunnen komen en onze eigen cultuur kunnen beleven, dan is dat een stukje geluk,", zegt een meisje die speciaal voor de feestavond vanuit Zeeland is overgekomen. "Ik kan er voor even van genieten, maar daarna voel je je toch wel een beetje schuldig. Omdat je zelf hier in vrijheid leeft, en zij daar niet."
Datzelfde geldt voor Sadikjan: "Als we zo samenkomen dan denken we ook aan de mensen daar. We genieten wel, maar in ons hart hebben we een raar gevoel."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.