Bespioneren van thuiswerkende werknemers in coronatijd is ook in Nederland 'niet ondenkbeeldig'

Door de coronacrisis werken 4 van de 9 miljoen werkende Nederlanders op dit moment thuis. Vanuit Amerika horen we verhalen over bedrijven die hun werknemers 'bespioneren' bij het thuiswerken. Gaat dat ook in Nederland gebeuren?

In Amerika gebruiken sommige bedrijven speciale software om werknemers te controleren. De Amerikaanse internetbank Axos maakt bijvoorbeeld elke 10 minuten een screenshot van de computer van werknemers. Andere bedrijven checken hoe lang werknemers zijn ingelogd, en hoeveel toetsaanslagen ze maken.

'Werkgevers willen graag controle hebben'

Volgens Kees Verhoeven, Tweede Kamerlid van D66, hoeven we er niet van te uit gaan dat deze 'spionage' in Nederland ook gebeurt "maar het is niet ondenkbeeldig".

"Ik denk dat veel werkgevers graag controle hebben over hun personeel", zegt Verhoeven. "Veel werkgevers zullen het lastig vinden dat het personeel nu vanuit huis wekt."

Belangen afwegen

Op privaatrechtelijk gebied is het in Nederland in sommige gevallen toegestaan om werknemers te monitoren. Maar IT-advocaat Nick Vrugt van Lawfox legt uit dat de situatie complex kan zijn.

"Het monitoren van werknemers is een verwerking van persoonsgegevens. Daarvoor is een legitieme reden vereist", zegt hij. "De werknemer kan natuurlijk zijn toestemming daarvoor geven, maar omdat hij (bewust of onbewust) de druk ervaart van zijn werkgever, heeft hij feitelijk geen keuze."

Werken op privé-laptop

In de huidige omstandigheden, met het thuiswerken, ligt de situatie volgens Vrugt nog lastiger.

"Als de werknemer geacht wordt op een privé-laptop thuis te werken, dan lijkt monitoring daarvan minder snel gerechtvaardigd, dan wanneer het een zakelijke laptop betreft."

Ook in Nederland?

Dat vóór de coronacrisis werkgevers een digitaal oogje in het zeil hielden, is duidelijk. Door een onderzoek van Investico kwam in 2018 naar buiten dat bedrijven als KLM, Shell en ASML hun werknemers controleren.

"Bij VWE Automotive gaat het bijvoorbeeld om psycholinguïstiek onderzoek", laat Viktor Mirovic van softwarebedrijf Keencorp weten. "Wij worden ingehuurd om de e-mails van groepen medewerkers in te zien. We meten geen individuale medewerkers. Mochten er onregelmatigheden in de mails zitten, dan kan dat duiden op structureel ongemak op de werkvloer."

Stijging in aanvragen

Sinds bijna de helft van de werkende Nederlanders door corona thuis werkt, is er bij Keencorp ook een stijging in aanvragen te zien. "De telefoon staat roodgloeiend", vertelt Mirovic.

"Managers en bedrijfsleiders willen in contact blijven met hun werknemers. Wij helpen ze daarbij. Maar alleen in goed overleg met alle medewerkers, zodat de privacy gewaarborgd blijft."

'Je hebt altijd recht op privacy'

D66-Kamerlid Verhoeven maakt zich zorgen over deze trend. "Het gevoel van controleverlies bij werkgevers is groot in deze tijd waarin iedereen thuis moet werken", zegt hij. "Maar bij modern werkgeverschap kijk je naar andere dingen dan de tijd die mensen besteden aan werk. Je werkgever bepaalt ook niet hoe lang je bij de koffieautomaat staat."

Daarnaast is Verhoeven van mening dat zulke surveillance-methodes niet stroken met de privacywetgeving. "Het is ouderwets en in strijd met de rechten van werknemers", zegt de D66-politicus. "Je hebt altijd recht op privacy en werkt thuis nu eenmaal anders dan op kantoor."

Werk en privé gescheiden houden: ook thuis

Sanne Maasakkers, cyber-security expert, geeft aan dat iedereen voorzichtig met de data om moet gaan. "Je weet niet welke data wordt opgeslagen, dat is sowieso lastig", legt ze uit. "Maar je moet ook begrijpen dat als je op je werklaptop zit, het mogelijk is dat je werkgever meeluistert of meekijkt."

Je kunt als je thuiswerkt volgens Maasakkers wel een aantal dingen doen om je privacy extra te beschermen. "Lock je scherm, gebruik een webcamcover, schakel software uit wanneer je het niet gebruikt. Als je daar rekening mee houdt, hoef je je weinig zorgen te maken."